Het project Verzet Timor 1942
Dit project is geïnitieerd door Leo Bloemhard en Gerard van Haren, zonen van twee militairen van het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL) die in Timor gevochten hebben. Dit project heeft als doel om meer bekendheid te geven aan de verbeten strijd van Nederlandse en Australische militairen op Timor tegen de Japanse bezetter.
Na de Japanse invasie van Nederlands-Indië in januari / maart 1942 en de dramatische overgave te “Kalidjati” op Java, heeft het KNIL op het eiland Timor nog gedurende tien maanden standgehouden. Op het grondgebied van deze kolonie van zowel Nederland en Portugal werd een verbeten guerrillastrijd gevoerd door ca. 250 militairen van het KNIL- en ca. 500 Australische militairen tegen het Japanse invasieleger. Hun verzet en guerrillastrijd heeft het Japanse leger verliezen toegebracht en de opbouw van de Japanse oostflank verstoord. De Timor guerrilla’s hebben zich als één van de weinige strijdgroepen in Nederlands-Indië niet overgegeven aan de Japanse bezetter en hun moed en doorzettingsvermogen vormden een inspiratie voor anderen.
De guerrilla’s zijn in December 1942 door de Nederlandse torpedobootjager Hr.Ms. ”Tjerk Hiddes” naar Australië geëvacueerd, waarna hun inzet bij latere operaties in Zuidoost Azië mogelijk was. Hr. Ms. “Tjerk Hiddes” heeft in drie gevaarlijke missies, naast de militairen, ook Timoreese burgers en missionarissen naar Australië overgebracht.
In tegenstelling tot in Australië is over deze guerrilla strijd in Nederland relatief weinig bekend. Dit bijzondere doch onbekende verhaal van moedig Nederlands verzet en het gezamenlijk standvastig optreden van Nederlandse en Australische militairen verdient meer aandacht in Nederland. De onverschrokken inzet van alle betrokkenen, zowel op het eiland Timor als bij de gevaarlijke evacuatie en overtocht naar Australië, zou meer respect en bewondering mogen verdienen. Hun optreden, dat meer dan 80 jaar geleden in Timor ten toon werd gespreid, is een voorbeeld van het nemen van verantwoordelijkheid en plichtsbetrachting.
Dit project heeft van het Mondriaanfonds een subsidie gekregen en is in het 2e kwartaal 2023 afgerond d.m.v. een boek en deze website. Inmiddels is het vervolg gestart waarin we u, onder meer onder de pagina Blog, meer in detail willen informeren over deze strijd en de mogelijkheid geven om ons van informatie te voorzien over deze strijd.
De KNIL militairen en de bemanning van Hr. Ms.” Tjerk Hiddes“ hebben voor hun inzet een onderscheiding gekregen: “Het Ereteken voor Bijzondere Krijgsbedrijven met Gesp Timor 1942”. Daarnaast zijn aan een aantal militairen andere hoge onderscheidingen toegekend. Zo werd aan Lt. Kolonel van Straten de Militaire Willems Orde toegekend. En een aantal militairen werden gedecoreerd met het ‘Bronzen Kruis’ of de ‘Bronzen Leeuw’, waaronder Kapitein C. van Swieten, 1e Luitenant J.W. Zijlstra, Lieutenant C.F. McKenzie en Sergeant-Majoor H.G.P. van Haren.
Toelichting Video: Decoratie op 3 februari 1943 van KNIL guerrilla strijders na terugkeer uit Timor in Darley Camp Australia. Inspectie door Schout bij Nacht P.W. Coster, Onderbevelhebber Strijdkrachten Oosten, samen met Luitenant-kolonel N.L.W. van Straten, Waarnemend commandant van de Nederlands-Indische strijdkrachten in Australië en voormalig commandant van de KNIL guerrilla troepen op Timor.
