Dagboek.
Nederlandsche troepen te Timor. Vanaf 28-3-1942
Samengesteld door den luit. adjudant van Ned. Ind. Tpn. [Nederlands Indische Troepen] op Timor
Th. de Winter. 1e Luit. Artillerie.
Bron: NIOD
[opmerkingen]: Gerard van Haren [Ter verhoging van de leesbaarheid zijn leestekens toegevoegd en zijn oud-Nederlandse woorden vervangen door hedendaagse. Ook zijn afkortingen vervangen door het afgekorte woord]Toelichtingen op het dagboek bijgehouden door Luit. Adj. Timortroepen (Lt. Art. Th. de Winter). –
Het dagboek begint bij de 2e reorganisatie van de N.I. Troepen op Portugees gebied.
Voordien was een reorganisatie ingang te Atamboea, door den Japanse aanval van 1 April 1942 verstoord. Bij deze eerste reorganisatie is het groepsverband, zoals dit na de terugtocht uit Dilly voor guerrillavoering werd gevormd, niet verbroken. Bij het uiteengeslagen worden in Atamboea op 1 April slaagden de meeste groepen er in, bijeen te blijven. Wanneer dus bij de 2e reorganisatie op Portugees gebied sprake is van groepen (groep Kap. Breemouer, groep s.m.i. van Haren, enz.) die zich melden, zijn dit groepen uit de 1e guerrilla periode. Na de 2e reorganisatie op het Portugees gebied werden afdelingen gevormd onder kapiteins en groepen onder Luitenants of Onderofficieren-instructeurs. Dit zijn dus andere groepen dan die uit de eerste periode.
Volo = schuilnaam Brigadier Veale.
Doto = schuilnaam Overste van Straten.
G = [schuilnaam] staf captain Australische H.Q. [Captain Arnold]
Q = [schuilnaam] Commandant Nr. 2 Australische Ind. Coy [Spence]
Zaterdag, 28 Maart 1942
10.00 Brigadier Fröling arriveerde bivak met brief Kap. van Swieten en brief Australische Brigadier [Veale]. Na het lezen verklaarde de Overste [Luit. Kol. van Straten] de troepen weder te zullen reorganiseren en neemt het commando over al Nederlandse troepen op Timor weder op zich.
11.00 Overste en Lt. de Winter en Sergeant Bob vertrekken naar Telomar [Tilomar] teneinde de Australische Brigadier aldaar te ontmoeten. 15.30 Aankomst te Tobaki, aldaar overnacht.
Zondag, 29 Maart 1942
7.00 Afmars uit Tobaki richting Alas (Kottabot)
16.00 Aankomst te Alas. Radja en familie schijnt zeer anti-Hollands, zoons van Radja die nacht onder arrest. Aanwezig in Alas: groep van 12 Menadonezen, naar Atamboea gedirigeerd.
Maandag, 30 maart 1942
7.00 Afmars uit Alas.
10.30 Aankomst te Telomar.
11.00 Aankomst Brigadier te Telomar.
‘s middags en ‘s avonds besprekingen Overste en Brigadier Veale. Plan: Troepen verzamelen. Nederlandsche troepen guerrilla richting Sowe [Söe] -Koepang. Australische guerrilla richting Dilly.
Te Tilomar overnacht.
Dinsdag, 31 maart 1942
8.00 Afmars Brigadier Veale naar Maucatar. Afmars Overste en Lt.de Winter richting Atamboea via Fatumea.
10.30 Aankomst Dacolo. Overste malaria aanval.
11.30 Afmars Dacolo.
16.00 Aankomst te Fatumea, oncontroleerbare berichten Jap. actie richting Atamboea. Overste ernstig ongesteld van malaria.
Woensdag, 1 april 194
Te Fatumea gebleven in verband ziekte Overste.
Wederom vele oncontroleerbare berichten o.a. Japs van Dilly te Atamboea aangekomen (schijnt telefoon uit Balibo ontvangen te zijn). Kefannananu door Japs bezet. Om berichten te verifiëren 2 verkenners (sergeant de Graaf en van Harmelen). Opdracht: verkennen richting Atamboea en keert te Fatumea terug om rapport uit te brengen.
21.00 Terugkeer de Graaf en van Harmelen, hebben Atamboea niet bereikt. Zijn plm. 10 km. vanaf Atamboea beschoten. Wederom telefonisch bericht: Atamboea door Japs bezet. 2 Inlanders richting Atamboea gestuurd om dit nader te onderzoeken.
Donderdag 2 april 1942
5.00 Bericht van zoon van Radja: Atamboea inderdaad door Japs bezet, komende in plm. 60 auto’s uit de richting Kefannananu. Geschatte sterkte +/- 1700 man. Volgens bewering alle voorraden te Atamboea vernietigd en voor zover bekend 4 Australiërs krijgsgevangen gemaakt. Ondertussen meldt zich S.M.M.A. van der Horst.
8.00 Komst gemeld Kommer met gelijkluidend verhaal over Atamboea: is in Atamboea geweest en heeft de Japs zien arriveren. Komst boodschappers controleur Atamboea met wederom gelijkluidend verhaal. Des avonds telefoon van Cap. Arnold van Stafbrigadier om bijzonderheden Atamboea, zo veel als mogelijk gegeven. Volgens berichten van bevolking: Tobaki ook door Japs bezet, en Kap. van Swieten en Zijlstra op driespong Tatoeloelik Haliloelik overmeesterd [onjuist]. Al deze berichten onbevestigd. Overste besluit 3-4 afmars richting Foho Rèn.
Vrijdag 3 april 1942
7.30 Afmars uit Fatumea richting Foho Rèn.
12.00 Aankomst te Foho Rèn, goede ontvangst postcommandant. Alle patrouilles Hollandse soldaten opdracht gegeven in de buurt te blijven van de telefoon teneinde uit Tilomar nadere orders te ontvangen. Telefoon van Cap. Arnold informatie gezondheidstoestand Overste en toestand Kap. van Swieten. Patrouille van 2 inlanders uitgestuurd om het laatste uit te zoeken; verwacht hiervan morgen bericht. Telefoon uit Tilomar, 15 schepen te Besikama gearriveerd, nationaliteit niet vast te stellen.
Zaterdag, 4 April 1942
Telefoon van Tilomar om een Engels sprekend Javaanse soldaat, teneinde nationaliteit schepen in Besikama na te gaan. Ambonese soldaat Tjoeka genegen en begeeft zich te 8.00 op weg naar Tilomar voor verdere instructies
10.45 Telefoon van Kap. van Swieten uit Fatumea, hem verzocht op Foho Rèn te willen komen.
13.30 Aankomst pastoors de Bruyn en v.d. Hoven uit Latoetoes. Gaan hedenmiddag door, weten niet veel nieuws van Atamboea.
17.30 Aankomst van Kap. van Swieten te Foho Rèn: is zeer somber gestemd t.a.v. plannen Overste wederom de troepen bij elkaar te halen, thans op Portugees gebied. Kap. van Swieten doet omstandig verhaal omtrent gebeurtenissen in Atamboea, w.o. alle aanwezige voorraden na vertrek verbrand, munitie overgebracht voor een gedeelte naar Tobaki. Stellingen bezet bij Hatoeloelik. Telefoonpost aldaar gerepareerd. Stelling bezet met 2 mitrailleurs door groep Zijlstra, en in de nabijheid sergeant Manopo. Bij nadering van vijandige colonne, telefoon bericht over Atamboea: plm. 60 auto’s, w.o. 6 lichte tanks en 3 Brennguncarriers. Door mitrailleur het vuur geopend. Manopo niet in staat aan het gevecht deel te nemen: te laat in stelling. Japanse mortier in stelling. Onze afdeling voor overmacht terug, na wapens te hebben vernield. Kap. van Swieten verklaarde in Atamboea ongeveer 120 man bij elkaar gehad te hebben, voldoende voedsel.
22.30 Telefoon van Lollotoi. Brigadier Veale wenst inlichtingen omtrent Atamboea.
23.00 Wederom telefoon van Lollotoi, de Brigadier wenst ontmoeting met de Overste. I.v.m. ziekte overste uitgesteld tot Woensdag in Lollotoi.
Zondag 5 April 1942
Plan Overste: Alle Hollandse troepen wederom verzamelen, met medewerking Australische grens-patrouille. Uit dit resterende gedeelte guerrilla-korps vormen. Zal bij geallieerde tegenaanval optreden als vertegenwoordiger K.N.I.L. Het korps zal bestaan uit staf en verschillende afdelingen die worden gecommandeerd door een kapitein. De afdeling te verdelen in groepen onder commando Luit. of 0.0.I. [onderofficier Infanterie]. Luit Adj. 1e Luit Art. Th. de Winter. De groepen worden samengesteld ongeacht wapen of dienst. Groepscommandanten zullen zo mogelijk aanvangen met het oefenen van alle militairen van hun afdelingen met alle bij het korps in gebruik zijnde wapenen.
Aan alle Australische posten werd verzocht de Hollandse militairen te dirigeren naar de Portugese posten Foho Rèn en Tilomar.
In de ochtend verbinding met luit. Horstink te Memo. Opdracht: naar Tilomar te vertrekken, huidige sterkte Horstink plm. 20 man en karabijnmitrailleuren. Verklaarde dat vrijwel alle Menadoneezen zijn weggegaan. Dezelfde klacht over de Menadoneezen werd geuit door Kap. van Swieten. Horstink krijgt tevens opdracht Schreuder naar Tilomar te dirigeren. Schreuder bevindt zich met zijn groep op Hollands gebied.
Des avonds verbinding met Zijlstra die in Fatumea is, noemt toestand van zijn groep zeer slecht i.v.m. gebrek aan schoenen en kleeding.
Kap. van Swieten hedenochtend vertrokken van Foho Rèn naar Fatumea. Zal alle Hollandse militairen inlichten over plan overste, dat oorspronkelijk opgezet op aanmelding vrijwilligers, thans wordt verplicht gesteld voor ieder militairen van het K.N.I.L.
Nog geen nadere berichten over schepen Besikama.
Maandag 6 april 1942
Telefoon navraag schepen Besikama: blijken verdwenen. Melding in Besikama geen, in Tobaki wel Japs waargenomen (het een en ander volgens Eng. sergeant te Tilomar).
16.30 Aankomst groep Hiskemuller te Foho Rèn, hij verklaarde reeds 30 maart 23.00 uur te hebben geweten Japs onderweg naar Atamboea.
Telefoon van Tilomar: Tjoeka weder uit Besikama terug, na onderzoek gebleken zijn er nooit schepen te Besikama geweest. Tevens bericht groep Kap. Breemouer en Kap. de Jong te Tilomar aangekomen, wachten daar op verdere gegevens.
Telefoon van Fatumea: Kap. van Swieten en groep Luit. Zijlstra morgen naar Foho Rèn.
Dinsdag, 7 april 1942
Vertrek overste richting Lollotoi, via Maucatar.
13.30 Aankomst Kap. van Swieten en groep Zijlstra. Inderdaad geen beste stemming in de groep, schoenentoestand slecht. Betrekken bivak plm. 3/4 uur van Foho Rên af.
18.30 telefoon van Overste, geen bijzonderheden.
Woensdag 8 april 1942
Telefoon Dacolo van Adj.0.0. Rothkrans, met groep daar aangekomen. Opdracht gegeven voorlopig daar te blijven: wachten op nadere orders. Telefoon Horstink: verzocht nadere inlichtingen omtrent verzamelen. Volgens hem nog steeds toegevoegd aan Maj. Spence. Wil verkennen in Noordelijke richting. Hem naar Overste verwezen voor nadere orders. Groep Zinnemers te Foho Rèn aangekomen. Contact opgenomen met Kap. Breemouer te Tilomar, hem verzocht voorlopig daar te blijven. Overste vermoedelijk voor bespreking naar Tilomar.
Groep Schreuder te Foho Rèn aangekomen, waarbij commandanten Begeman en Michelhoff.
Groep 8 Manadoneezen [Menadonezen] te Foho Rèn onder Korpl. Saroingsong.
Telefoon Overste verzocht om nadere orders voor legering Foho Rèn, geen plaats meer. Tilomar ingeschakeld. Overste zal nader opbellen vanuit Tilomar.
Donderdag, 9 april 1942
Groep Zijlstra vertrekt naar Dacolo, zal voorlopig daar blijven.
Groep Dr. van Duijl te Foho Rèn aangekomen
Groep Dr. The en Luit. Meis en 22 man te Foho Rèn aangekomen.
Telefoon van Overste: verwacht Schreuder morgen op Tilomar, zal daar voorlopig blijven voor kwartier maken.
Vrijdag, 10 april 1942
9.00 Kap. van Swieten, Luit. Schreuder en Luit. Adj. [de Winter] naar Tilomar voor bespreking met Overste. Resultaten: groepen samengesteld:
Kap. Breemouer: Tilomar, Kap. van Swieten: Dacolo, Kap. de Jong: Foho Rèn.
Groepen blijven voor zover mogelijk in groepsverband. Karabijnmitrailleurs en pistoolmitrailleurs worden gelijk verdeeld. Elke post zorgt voor eigen fourageering.
Overste bracht voedselcontact tot stand met Sr. Lopes te Maucatar voor rijst-katjang idjoe-mais-vlees. Overige artikelen contant in te kopen d.t.k. posthuiscommandanten
Verdere besluiten:
– Voorlopige rust in de bivakken -lichte oefeningen-uitrusting en schoeisel-kleding z.v.m. aanvullen met de bij de manschappen overtollige artikelen.
– Elke dag 5 uur bijzonderheden melden. Hoofdkwartier te Tilomar. Kap. de Jong morgen naar Foho Rèn, commando overnemen.
In de avond meld sergeant maj. van Haren zich met zijn groep vanuit Fatumea. Opdracht z.s.m. door te trekken naar Tilomar.
Zaterdag 11 April 1942
Kap. de Jong het commando over Foho Rèn op zich genomen. Luit. Adj. naar H.Q. te Tilomar. S.M.M.A. van der Horst te Foho Rèn aangekomen met 6 anderen,
Binnengekomen brieven:
ddo. 9-4-42, Secret Reorganisation Dutch Force.
Bericht sneuvelen Sgt. [sergeant] Manopo (8-4-42).
Australische H.Q. ddo. 9-4-42 Most Secret (Intercommunication instruction).
Zondag 12 april 1942
Aankomst te Tilomar van groep Horstink en van Haren. Overigens geen bijzonderheden.
Maandag, 13 april 1942
Bivakbouw Tilomar vordert goed. Commandant Post [corporal M.J. Robalo] zeer behulpzaam.
Binnengekomen berichten: Autr. HQ. ddo. 13-4-42: Oproep Administrateur Bobonaro, verzoek om patrouille.
Uitgaande brieven: HQ Dutch Troops. Most Secret N.1. Onderwerp: Reorganisation Dutch Troops.
Besloten groep Schreuder te bestemmen voor gevraagde patrouille opdracht in sector Lahoeroes-Roesan-Maliwen-Maoedema.
Dinsdag, 14 april 1942
Luit. Adj. naar Foho Rèn met opdracht voor patrouille Schreuder. Opdracht luidt als volgt: patrouille werkzaamheden in genoemde sector. Informaties inwinnen d.m.v. inlanders, gevechten met sterkere vijandelijke afdelingen vermijden, rapporten ééns in de 5 dagen in code aan Australische en Dutch HQ.
Trachten de karabijnmitrailleur, begraven nabij Ai Lomea, op te halen, medenemen 1 ptr. met volledige munitie voorraad. Overigens eigen bewapening. Afmars zo spoedig mogelijk. Patrouilleren tot nader bericht. Luit. Michelhoff bij de patrouille Ingedeeld i.v.m. terreinkennis.
Opdracht aan Dr. Duyl en S.M.I. Boomsma: heden naar Tilomar.
Binnengekomen berichten: geen
Uitgaande berichten: code omtrent toestand Japs in Atamboea.
Volgens Portugese berichtgeving zal Amerika binnen 2 a 3 weken N. Guinea, Timor en Sumatra bevrijd hebben van Japanners.
Woensdag , 15 April 1942
Overste ontvangt brief Jap. Commandant.
Patrouille Schreuder heden vertrokken richting Fatululi.
Binnengekomen berichten: van V.0.L.0. 15-4-‘42 onderwerp: Inlichtingen Atamboea e.a.
Uitgaande berichten: van DOTO 15-4-‘42 Onderwerp: brief Jap. cdt
Donderdag, 16 april 1942
Geen bijzonderheden.
Binnengekomen berichten: geen
Uitgaande berichten: geen
Vrijdag, 17 april 1942
Overste inspectie naar Foho Ren. Een afdeling naar Mape (Kommer).
Binnengekomen berichten: 17-4 van VOLO. Bericht bezetting Hatolia en Bericht munitie.
Uitgaande berichten: geen
Zaterdag 18 April 1942
Terugkeer Overste van Foho Rèn.
Bericht posthuiscommandant HQ Dutch Forces definitief in de post [Posto Tilomar].
Regeling getroffen voor nadere verdeling wapens en groepen, de sterkte per groep wordt gebracht op 43. Staf op Commandant en Lt. Adj. en 5 man [KNIL-hoofdkwartier Tilomar=7 man]
Binnengekomen berichten: Schr. Australische HQ ddo. 18-4-42 no. 13 en ddo. 18-4-42 no. 16.
Uitgaande berichten: geen
Geld ontvangen van Australische H.Q.
Zondag 19 april 1942
Vertrek van Detachement Breemouer van Tilomar naar bivak beneden. Toespraak van Overste waarbij nogmaals gewezen op doel van reorganisatie en gewaarschuwd vooral voor desertie.
B.B.C. roept om: Japan gebombardeerd.
Adj. O. O. Hiskemuller en 1 man naar Maucatar voor ophalen munitie. Dr. The van Foho Rèn naar Maucatar behandeling Lopez.
Binnengekomen berichten: geen
Uitgaande berichten: VOLO 19-4-‘42. Opgave sterkte en toestand troep.
Maandag, 20 april 1942
Bericht van Schreuder; 1 karabijnmitrailleur achterhaald maakt dus totaal 4 kmn.
Hiskemuller keert terug met 16 blikken munitie, 15 automatische wapens, 1 mitrailleur.
Binnengekomen berichten: geen
Uitgaande berichten: to VOLO ddo. 20-4-‘42 overname Foho Rèn to VOLO ddo 20-4-`42 Schr. Geh. 2 en 3
Dinsdag, 21 April 1942
Heden één van de particulier bedienden verdwenen met medeneming van enkele uitrustingsstukken, telefonisch de verschillende patrouille gewaarschuwd..
Binnengekomen berichten: geen
Uitgaande berichten: To G. [Captain Arnold] ddo. 21-4-42 aanvliegrichting Atamboea.[aanvliegroutes Atamboea}
Woensdag, 22 April 1942
Ordonnans uit Mape teruggekeerd. Overigens geen bijzonderheden.
Binnengekomen berichten: 22-4-‘42 G5 + G7.
Uitgaande berichten : aan SS 22-4 P.10
Ondanks alle alarmerendere verhalen die telkenmale melding maakte van 200 – 400 Japs in de Marai [Marea], schijnen er nooit Japs geweest te zijn. Het één en ander wederom bewijs van de weinige betrouwbaarheid Portugese berichtgeving. Portugese bediende te Foho Rèn opgevat, overgegeven aan Portugese gouverneur
Donderdag, 23 april 1942
In antwoord op G5, de sergeant Tahaparij opdracht gegeven zich bij den overste te melden. Deze legde hem uit wat er van hem werd gevraagd, vroeg of hij genegen was deze taak te volbrengen i.v.m. het gaan als verkleed inlander. Dezelve daartoe bereid, vroeg vergezeld te mogen worden door enige kameraden, hetgeen werd toegestaan.
Binnengekomen berichten: —-
Uitgaande berichten: 23-4-42 P.11 Antw. op G5.
Vrijdag, 24 april 1942
8.00 Afmars groep Tahaparij naar Bobonaro. Aankomst Kap, de Jong , van Swieten en Breemouer voor bespreking. Besproken werd: voedselvoorziening, gezondheidstoestand troep, dagelijkse diensten, verdeling karabijnmitrailleurhouderbakken, toestand wapening, kleding en schoeisel, vervanging groep Schreuder.
Resultaten bespreking: voedselvoorziening heeft over het algemeen een vlot verloop, enkele artikelen zijn schaars zoals vet, olie, klapperolie en thee, Gezondheidstoestand verbetering merkbaar, alhoewel nog meerdere recidive malaria gevallen. Speciaal Foho Rèn gezondheidstoestand minder, dag. dienst wordt geregeld gymnastiek en exercitie. Verder patrouille diensten in de omtrek. Houderbakken kmn. 8 per km [per karabijnmitrailleur 8 patroonhouders]. Toestand wapening zal onderzocht worden door geweermaker de Haas. Munitie in voldoende hoeveelheid aanwezig. Helpers karabijnmitrailleurs z.v.m. ongewapend,
Kleding en schoeisel nog steeds onbevredigend, vooral schoeisel, puzzel moeilijk op te lossen. Schoenmaker Foho Rèn zal trachten het nodige te verrichten. Groep Schreuder zal vervangen worden de 1e Mei door groep Michelhoff, zelfde opdracht.
12.00 Aankomst Australische Majoor Chisholm en Capt. Read voor kort onderhoud.
Doel van de reis blijkt te zijn vrijwilligers onder de Australische te verwerven, die na de invasie mee zullen doorvechten en om de Australische evacuatie plan uit het hoofd te praten. Maj. Chisholm schat sterkte Detachement Australiërs [uit Nederlands Timor] op plm. 200, waarvan 50 voldoende te bewapenen, en Ind. Coy op 200 man. Sterkte Dutch Force heden plm. 75 man in goeden toestand.
Na de lunch terugkeer van alle Hollandse en Australische officieren.
Des avonds bericht Portugese patrouille door inlanders beschoten, de patrouille, sterk plm 4 man, zag 6 inlanders wegvluchten. Een van de Portugese soldaten keerde niet terug. Vermoed word radja van Foho Rèn, die kortelings weggelopen is, hier in de hand. Wapens vermoedelijk ontvangen van Japanners.
Binnengekomen berichten: G8 ddo. 24-4-‘42 Omtrent bewegingen Hollandse pastoors. G9 ddo. 24-4-‘42 Inlichtingen Mena rivier
Uitgaande berichten: R.5 beantwoording verz. nadere inlichtingen pp G 9. P 12 inlichtingen bewegingen Japs en sterkte nabij Atamboea. Geh. schr. no.4 ddo. 24-4-‘42
Zaterdag, 25 april 1942
Geen bijzonderheden.
Binnengekomen berichten: G.10 ddo.25-4-’42 Jap. houding tegenover Inlanders. G.11 25-4-’42 Overname Foho Rèn.
Uitgaande berichten: P.13 ddo.25-‘42 Inlichtingen Mena rivier. P.14 25-4-‘42 reply G.10
Telefoon aan alle Cdtn grens voor patrouille lopen. Sterkte patrouille
Zondag, 26 April 1942
9.30 Aankomst Kap. van Swieten en Lt. Michelhoff van Dacolo om verslag uit te brengen patrouille in de Marae, vastgelegd in enkele punten en 2 schetsen.
15.00 Michelhoff teruggekeerd.
Des avonds telefoon bericht Dacolo. Geschoten door Man. fus. [Medanadonese fuselier] Rotikan op een zijner landgenoten om een zeer geringe kwestie. Wordt nader onderzocht. Geen opschudding in de Portugese wereld.
Binnengekomen berichten: Bericht van patrouille Schreuder “all clear”. G.13 ddo. 26-4-’42 Inlichtingen bewegingen Jap. bij Hatolia. Bericht omtrent inlichtingen te geven aan Australië.
Uitgaande berichten: P.15 ddo. 26-4-‘42 Second reply G.10. P.16 ddo. 26-4-’42 inlichtingen bewegingen Japs Atapoepoe e.a.
Maandag, 27 Apr1l 1942
17.30 Dr. van Duijl en kap. van Swieten naar Dacolo. Afmars Kap. Breemouer en 20 man richting kampong Alas. Opdracht: Radja Alas, die sterk Jap. georiënteerd is, op te lichten.
Binnengekomen berichten: G.16 ddo. 27-4-‘42 Uitstelling bespreking Brig-Overste. G.17 ddo. 27-4-‘42 reply P.17 uitrusting.
Uitgaande berichten: P.17 ddo. 27-4-‘42 Verzoek om schoenen. P.18 ddo. 27-4-‘42 Opgave maten. R.6 ddo.27-4-’42 reply to signal G.16.
Enkele moeilijkheden met 2 geweren zonder grendels die te Fatumea aangekomen, in beslag genomen waren van 2 Inlanders. Door Michelhoff medegenomen naar Foho Rèn. Portugese Gouv. verzoekt om teruggave teneinde proces te kunnen voeren. Beide karabijnen wederom aan Commandant Foho Rèn overhandigd. Werden officieel aan Administrateur Bobonaro teruggevraagd.
Dinsdag, 28 April 1942
10.30 Terugkeer Kap. Breemouer van patrouille naar Alas. Resultaten patrouille: Radja en zoons afwezig. Medegebracht een schoonzoon, veel pro Jap. pamfletten en papieren. De sergeant Hoornweg werd door vallen waarbij zijn p. mitr. afging aan het been niet ernstig verwond. Schoonzoon ondervraagd zonder veel succes. Voorlopig in verzekerde bewaring onder nadere goedkeuring Administrateur Bobonaro. Later bericht van Bobonaro.
Portugal tenslotte neutraal, gevangene moet onder eigen bewaking, hetgeen vele moeilijkheden oplevert. (Gebrek aan plaats wacht).
Telefoon van Dacolo, daar gepasseerd een pastoor (Franken). en één Australiër (McKay) beide geïnterneerd in Atamboea. Eerste boodschap pastoors terug te keeren naar Atamboea, de tweede boodschap voor Australiers
Officiële opdracht Australiers luidde: Contact zoeken met de in de bergen verblijvende geallieerde troepen en hen bewegen naar Atamboea te begeven. De Australische verstrekte alle inlichtingen die hem gevraagd werden.
Pastoor iets minder krachtig figuur. Bericht dat morgen bezoek kan worden verwacht van Capt. Arnold van Staf. Brigadier
De pastoor gaat weder verder morgen. Krijgt route aangewezen waarvan alle plaatsen met troepen z.v.m. worden vermeden, de drie bedienden moeten achterblijven en zullen onder geleide weder naar de grens worden teruggestuurd.
Binnengekomen berichten: geen
Uitgaande berichten : geen
Woensdag, 29 April 1942
In de ochtend kon een bomaanval op Koepang duidelijk worden gehoord.
Na aankomst Cap. Arnold wederom de Australiers ondervraagd, vele inlichtingen verkregen. Pastoor hedenochtend vertrokken. De 3 bedienden en schoonzoon radja Alas over de grens gebracht door geleide. Overste s’ avonds bespreking met Cap. Arnold.
Binnengekomen berichten: geen
Uitgaande berichten: geen
Donderdag, 30 April 1942
Vertrek Cap. Arnold. Des middags terugkeer Australiers naar Atamboea.
Des avonds ontvangst van schoenen (12 pr) en kinine afgeworpen door Am. vliegtuig.
Binnengekomen berichten: Schr. Administrateur Bobonaro ddo. 29-4-142 gevonden karabijnen onderweg. G 19 ddo. 30-4-‘42 toestand Japs nabij Hatolia.
Uitgaande berichten: P.2O ddo. 30-4-’42 reply G 19. P.19 van R. aan S.J. SS en Smi betreffende bezetten posten Fatululi en Lebos.
Vrijdag, 1 Mei 1942
Hedenochtend verbinding met Patrouille Schreuder uit Fatululi – rapporteert geen bijzonderheden: doorgegeven code telegram P.19. Hem opgedragen Bobonaro op te bellen.
‘s Avonds melden J.M. (Meis) en S.M.(Michelhof) zich voor aankomst in Fatululi. J.M. blijft daar, S.M. (4 man) op patrouille SCHREUDER vertrekt morgen richting Lebos. De 2e zending schoenen (9 pr) hedenavond aangekomen.
Telefoon bericht van Schreuder, verzoek Administrateur Bobonaro om de Hollandse pastoors te verhinderen Portugees gebied te verlaten, hetgeen volkomen onbegrijpelijk na zijn telegram van enige dagen geleden waarin hij uitdrukkelijk zegt niet te kunnen toestaan een arrestatie op neutraal Portugees gebied. De houding tegenover de inlanders uit Alas wordt nu eveneens raadselachtig. Schreuder opgedragen hierover (pastoors) wederom telefoon contact opnemen met Administrateur Bobonaro morgen rapporteren.
Ingekomen berichten: G.21 ddo. 1-5-’42 Voedselvoorziening Lebos-Fatululi.
Uitgaande berichten: P.21 ddo. 1-5-‘42 Opgave sterkte, codenaam id. P.22 bijzonderheden Schreuder.
Zaterdag, 2 Mei 1942
Heden wederom nieuwe verwikkelingen over de pastoors. A.H.Q,. bepaald besluiteloos tot ontvangst telegram G.23 (aanhouden). De post commandant heden vroeg naar Debos, blijkbaar in opdracht Bobonaro om de gangen na te gaan en eventuele bewijzen van onbetrouwbaarheid te verzamelen. Het verhaal doet de ronde dat de pastoors allerlei vragen hebben gesteld aan inlanders en de postcommandant Debos en Deco en bovendien zouden zij een kaart hebben gemaakt van het omliggende terrein Debos. Nadere informaties wijzen uit dat dit niet waar is.
Ongeveer l7.50 aankomst pastoors van Hoven., Wortelboer en Crantzen, andere twee zullen morgen volgen. Het blijkt dat zij s’ avonds om 21.00 te Debos aangekomen zijn zodat het verhaal van de kaart onwaarschijnlijk. Tevens bleek bij navraag door Australische Luit. van ondervragen door pastoors aan Inlanders en postchef geen sprake.
Telefoon doorgegeven naar G. Geen bewijzen dus onmogelijk hen vast te houden.
Telefoon over aanhouding als gecanceld beschouwen wanneer niet binnen een half uur wijziging. Later in de avond 0.00 na uitdrukkelijk aan de Brigadier Veale de opdracht te hebben gevraagd bevel gekomen de pastoors voorlopig 24.00 uur vast te houden. Latere informaties en berichten zullen volgen.
Binnengekomen berichten: G.23 Omtrent pastoors. G.24 Codewoord.
Uitgaande berichten: geen
Zondag, 3 Mei 1942
Man. Sergeant Tahaparij heden terug van Ind. Coy. Hij rapporteerde gevechten nabij Nova 0bidos en heeft gisteren nog kanonnen gehoord. Later bericht ontvangen van V0L0, de Japs weder terug op Ermera. Telefoon bericht van VOLO pastoors moeten terug keren naar Ainaro-Soeroe. Pastoor Crantzen vraagt te mogen terugkeren naar Atamboea daar hij moeilijkheden verwacht voor de missie wanneer hij wegblijft. Het één en ander telefoon aan Brigadier waarop geantwoord dat dit wederom de gehele situatie veranderde. Zullen morgen antwoorden voor plm. 10.00. Op vraag pastoor Crantzen. Het maakt de indruk dat Brigadier het niet geheel met zich zelf eens is omtrent de behandeling van de pastoors.
Binnengekomen berichten: G.25 situatie Jap troepen nabij Ermera.
Uitgaande berichten: geene
Maandag, 4 Mei 1942
Wederom is het wachten op het telegram voor de pastoors van de Brigadier. Telefoon 12.00 van Mape: de pastoors kunnen hun weg vervolgen echter onder geheimhouding van enkele feiten die door de Overste worden vastgesteld nl.:
a. geen bekendheid met een hogere autoriteit dan de Overste.
b. geen bekendheid met de plaats waar de Overste zich bevindt
c. geen bekendheid met enige verbinding Timor-Australië
d. geheimhouding over de aanhouding door Mil. autoriteiten.
Al de pastoors aanvaarden deze 4 punten en vertrokken Atamboea-waarts, waarbij aangetekend dat er weinig enthousiasme bij de terugkerende Wortelboer en van Hoven bestond.
De avonds aankomst van twee andere pastoors, de Bruyn en Duffels, waarvan de laatste de radio afstond aan een Portugese Collega. Ook deze twee gaven de indruk liever niet dan wel te willen teruggaan.
Bericht van Michelhoff omtrent een voorgenomen Jap. beweging die vermoedelijk evenals andere bewegingen er op bedoeld is de weg Atamboea-Dilly te beschermen.
Ingekomen berichten: 4-5-’42 SM omtrent Jap. bewegingen. 4-5-’42 SM omtrent pastoors
Uitgaande berichten: P.23 rapport SM aan VOLO
Dinsdag, 5 Mei 1942
Vertrek 2 pastoors richting Atamboea. Na aflegging zelfde beloften geheimhouding als de vorigen.
Aankomst Kap. Breemouer, de Jong en van Swieten voor bespreking met Overste. De navolgende punten worden besproken:
1e particuliere paarden
2e verdeling manschappen en munitie
3e Groep Latoetoes.
4e Nieuw codewoord
5e Vervanging JM door SZ en SS door MICHELHOFF.
6e mobiliteit van de troep,
7e Hollandse soldaten in dienst Jap. als spionnen
Resultaten:
Ad 1 opgave part. paarden Foho Rèn 5 – Tilomar 7 – Dacolo 13. Nagegaan moet worden of al deze paarden werkelijk zijn gekocht, of wel rijks- dan wel gevorderde paarden zijn. De part. paarden zullen z.v.m. gebruikt dienen te worden voor ord. en transportdiensten ter besparing onkosten.
Ad 2 18 nieuw aangekomene worden verdeeld over de diverse afdelingen. 7 worden bestemd voor een stafwacht te Tilomar. P. mitr. munitie wordt besproken en opnieuw verdeeld,
Ad 3 De groep Latoetoes die moet bestaan uit plm. 30 man, o.a. Suwalang-Mantini en Moninka, is nog steeds niet aangekomen. Besloten wordt een patrouille, te leveren door Dacolo, uit te zenden teneinde deze groep op te dragen zich bij de overige troepen te voegen. Opdracht patrouille opneming van namen en bewapening, een termijn vaststellen waarin zij zich moeten melden, hen aanzeggen bij niet aanmelding zich te beschouwen als deserteurs.
Ad 4 Het nieuwe codewoord wordt den afdeling Cdtn bekend gesteld met opdracht dit door te geven aan de desbetreffende groepscommandanten
Ad 5 Vervanging JM te Fatulululi, wordt minder geschikt geacht voor zelfstandige post, vervanging SS door MICHELHOFF i.v.m. anciënniteit. Kap. van Swieten stelt voor MICHELHOFF blijvend verkenningsopdrachten te laten verrichten i.v.m. terreinkennis. Vindt SS zeker geschikt voor zelfstandige post. Vervanging JM door SZ zal door Kap. van Swieten nader worden beschouwd en zal hierover voorstel worden ingediend.
Ad 6 Mobiliteit van de troep, wordt door de verschillende afdeling cdtn i.v.m. gebrek aan schoenen nog steeds onvoldoende geacht. De afdeling Breemouer zal het eerst van schoenen worden voorzien, de overige aldus z.s.m. daarna. Het ziekenaantal is nog steeds groot (malaria en voetwonden).
Ad 7 Verschillende geruchten van Tahaparij zijn vernomen omtrent Hollandse soldaten in Jap. dienst. Zo zou Mohamed Saleh (Atb. brig) dienstdoen als klerk op Jap. kantoor voor f 60.- per maand. De Men. sold. Pesik (3-VIII), zou spionage diensten verrichten. Deze geruchten hoewel waarschijnlijk geacht, zijn niet bevestigd.
Berichten binnengekomen bij Kap. van Swieten omtrent spionage diensten verricht door Masikmati (Atb. brig). Wederom wordt genoemd de Chinees Yap Pon Soe alo een der voornaamste Jap. spionnen. Belo spionnen schijnen bewapend te worden door de Japs, terwijl bericht is binnengekomen dat 40 gepensioneerde zich aangemeld zouden hebben bij de Japs om dienst te doen. Een ander bericht spreekt over 40 Chinezen, hetgeen niet waarschijnlijk wordt geacht omdat het aantal Chinezen te Atamboea en omstreken geen 40 bedraagt. De stemming van de bevolking schijnt meer en meer pro-Jap te worden, vermoedelijk door gebrek aan activiteit van geallieerde zijde. In een van de brieven binnengekomen bij Kap. van Swieten wordt aangedrongen op spoedig bombardement van Atamboea (reeds aangevraagd bij telegram P-15 ddo. 26-4-’42. Zal wederom worden herhaald}.
11.30 Besprekingen geëindigd.
17.00 Werd door alle posten geen bijzonderheden gemeld.
Een brief werd ontvangen van de Goeroe van Alas omtrent de gedragingen van de Radja van Alas.
Binnengekomen berichten: Brief Goeroe Alas.
Uitgaande berichten: ddo. 5-5- 42 P.24 omtrent houding Inlanders. Noodzaak bombardement Atamboea
Woensdag, 6 Mei 1942
7.00 Bericht binnengekomen van VOLO (G.28). Overste zal zich heden naar Mapé begeven.
9.15 Vertrek Overste richting Mapé, hoopt heden deze plaats nog te bereiken.
13.30 Telefoon bericht van MICHELHOFF uit Fatululi, rapporteerde omstreeks 6.30 gedurende een uur kanongebulder, vuurverschijnselen en inslagen projectielen te hebben waargenomen richting Maliwen (Lakmaras). Heden geen enkel rapport hierover ontvangen, wegens onwaarschijnlijkheid werd verzocht om nadere gegevens.
Chef de Posto Tilomar rapporteerde telefoon bericht van Foho Rèn te hebben ontvangen dat een Eur. Sold. (Holl) een brief van een Inlander bestemd voor Administrateur Bobonaro afhandig gemaakt zou hebben, de inlander zou gevlucht zijn.
Telefoon aan J. om inlichtingen gevraagd. Deze acht het zeer onwaarschijnlijk, zou niettemin het een en ander onderzoeken. . Rapporteerde voorts dat de desbetreffende inlander nog steeds onvindbaar is, dus vermoedelijk het een en ander op zijn geweten v.w.b. deze brief.
Oplossing SWIETEN pt 5 ddo 5-5 ’42 SS te Lebos, SZ te Dacolo – S en SB te Fatululi. Dit zal na terugkomst Overste worden beslist.
17.00 Telefoon bericht van Foho Rèn, Dacolo en Lebos geen bijzonderheden.
Fatululi JM rapporteert aankomst 4 man te Fatululi, t.w. Sergeant van Wilgen- gids Theunissen- mil. Sld. Van Geuns en zdr. Elink Schuurman komende van Lakmaras. Deze lieden gevraagd of zij te iets gemerkt hadden van kanonvuur, niet gemerkt.
JM verklaarde het voor onweer aangezien te hebben, uit het feit dat van Lebos niets gerapporteerd werd, kan dit veilig worden aangenomen. Van Wilgen c.s. naar Foho Rèn gedirigeerd.
s avonds plm 20.00 een zwak licht waargenomen richting Besikama.
Ingekomen berichten: ddo, 6-5-’42 G.28 Bespreking Overste-Brig,
Uitgaande berichten: geene
Donderdag, 7 Mei 1942
8.00 Telefoon van Fatululi: verzoek van Meis de door stafwacht aangewezen 3 Menadonezen te mogen vervangen door anderen. Dit door mij geweigerd, geen geldige reden aanwezig.
‘s middags telefoon van Overste (Fröling): zal over 3 dagen terugkeren; meldt 3 pakken heden uit Mape vertrokken (schoenen en verband). Geen bijzonderheden van Tilomar gemeld,
17. 00 Aankomst Australiers uit Debos met 20 pr. schoenen
Fatululi-Foho Rèn meldt geen bijzonderheden. J. meldt dat de dader van de brief inderdaad de desbetreffende inlander was.
Heb de commandant Tilomar gewezen op de onnodige snelle beschuldiging Hollandse Militairen.
Dacolo meldt: Vrijens teruggekeerd van patrouille. Medegebracht 1 karabijn (blijft te Dacolo), 5 gevulde houderbakken (2 Dacolo 1 Foho Rèn 2 Tilomar), 200 PS no.l (100 Dacolo – 100 Foho Rèn). In het gepatrouilleerde gebied geen bijzonderheden.
Ingekomen berichten: geen
Uitgaande berichten: geen
Vrijdag, 8 Mei 1942
20 paar schoenen gestuurd naar bivak Tilomar met verzoek oude terug te sturen en opgave aantal mensen met maten van de nog ontbrekende nieuwe schoenen.
‘s Middags code telefoon van MICHELHOFF omtrent bew. Jap. nabij en in Marai [Marae], het een en ander in beknopte vorm doorgegeven aan VOLO.
Aankomst boodschapper Besikama met de nodige barang. Vertelde momenteel geen Jap. meer in Tobaki en Besikema. Zo af en toe komen er Jap. politieagenten. Hij ontmoette een Chin. en een Jav. soldaat als Jap. politieagent in Besikama. Namen zijn hem niet bekend.
4 man (v Wilgen c.s) te Foho Rèn aangekomen Overigens geen bijzonderheden op alle posten.
Ingekomen berichten: MICHELHOFF 2 Toestand Jap in Marai en omgeving.
Uitgaande berichten: P.25 aan V0LO n.a.v. SM.2
Zaterdag, 9 Mei 1942
Telefoon bericht van Kap. van Swieten.
Sergeant. de Bree en een mil. sold. in Dacolo aangekomen, zullen door hem worden ingedeeld. Patrouille Zijlstra tot nog toe 17 man bij elkaar van de 30, worden naar Foho Rèn gedirigeerd.
Aankomst sergeant Maigret en 14 man t.b. stafwacht, gelegerd in Chinees huis, 2 man wegens ziekte achtergebleven op FOHO RÈN. s’ Avonds bericht van Kap. van Swieten, met de Bree ook een Menadonees meegekomen, even eens ingedeeld te Dacolo. Van alle posten geen bijzonderheden.
Uit Mape arriveerde 3 pakken, bevattende resp. 10 paar schoenen, medicamenten en inkopen. De stafwacht, die grotendeels geen schoenen bezit, zal eerst van deze worden voorzien, de rest door naar Dacolo.
Ingekomen berichten: geen
Uitgaande berichten: geen
Zondag, 10 Mei 1942
Telefoon van Fatululi, Schreuder meldt geen bijzonderheden, verzocht de dank aan Administrateur Bobonero van Overste over te brengen voor Brief. Telefoon van Overste, vraagt bijzonderheden: geen, melden hem omtrent aangekomen groepen, Overste keert morgen plm. l7.00 te Tilomar terug. Overigens heden geen bijzonderheden.
Ingekomen berichten; geen
Uitgaande berichten: geen
Maandag, 11 Mei 1942
Hedenochtend Hiskemuller naar Dacolo met schoenen, kijker, kinine pillen.
17.15 Hiskemuller meldt zich terug uit Dacolo. Telefoon van Fatululi, geen bijzonderheden. Foho Rèn meldt aankomst 15 man uit Laktoetoes. Dacolo geen bijzonderheden, vraagt om zout – kadjang idjoe.
Telefoon van Overste ontvangen, zal morgen te Tilomar terugkeren. Overigens geen bijzonderheden.
Ingekomen berichten: geen
Uitgaande berichten: geen
19.00 Telefoon van J., dat volgens geruchten door militairen, behorende tot de juist aangekomen groep, van Inlanders vernomen, 40 Japs onder leiding van 2 Chinezen vanuit Latoetoes op zouden rukken naar de grens. Van Zijlstra werd hierover geen enkel bericht ontvangen, terwijl ook bij de Portugees niets van deze beweging bekend. Gezien de onwaarschijnlijkheid van dit bericht i.v.m. het aantal werd hierop verder niet gereageerd.
Dinsdag, 12 Mei 1942
Telefoon van Fatululi, rapport van SS ontvangen, 2 pastoors gisteren te Lebos gearriveerd vanuit Noelain (Marai). Zouden gevlucht zijn voor Japanners die hun collega’s uit Lahoeroes onder politie toezicht naar Atamboea hadden laten brengen. SS vraagt wat er met de pastoors gedaan moet worden, willen naar hun Portugese collega’s. Order hen voorlopig te Lebos vast te houden, zal z.s.m. berichten na overleg met Overste.
12.15 Terugkeer Overste uit Mape. 3 kar. M.95 – 1 geweer en 1 pistoolmitrailleur- 280 patr. , 5 houders á 32 patr. pistoolmitrailleur Gerapporteerd omtrent pastoors, blijven tot nader order te Lebos. Bespreking met ondercommandanten vastgesteld op Donderdag 14 Mei plm. 9.30 . Van de verschillende posten geen nieuws.
Ingekomen berichten: geen
Uitgaande berichten: geene
Woensdag, 13 Mei 1942
Rapport MICHELHOFF. Marae all clear – zegt in te staan voor loyaliteit der beide pastoors (Martens en Somhout), beide van Noealain-Lahoeroes. Na telefoon contact met Force HQ mogen de pastoors door na ondertekening van geschrift, dat, ondanks zij weten dat bisschop hen heeft bevolen naar Atamboea te gaan, zij beloven Portugees gebied niet te verlaten.
JM rapporteert aankomst 2 militairen (van Akkeren en Bloemhard).
MICHELHOFF vraagt onderhoud met Overste, toegestaan op Vrijdag 15 Mei. Telefoon van van Swieten, een spion te Dacolo aangekomen, aangehouden door Vrijens in Latoetoes. Vraagt hoe te handelen. Spion doorsturen naar Tilomar, heeft blijkbaar zeer onvolledige gegevens.
21.00 Aankomst Chin. spion, onder geleide 3 man.
Ingekomen berichten: G.29 omtrent munitieaanvulling.
Uitgaande berichten: P.26, antwoord op G.25.
Donderdag, 14 Mei 1942
Heden bespreking met ondercommandanten, punten van bespreking:
a bespreking Overste te Mape.
b indeling pers. en wapening.
c terugtochtwegen
d spionnen
a aanmaken munitiezakken.
Taak van de patrouilles: Jap. politie opsporen en onschadelijk maken – wapens en munitie opsporen – mondelinge propaganda. Vertrek zoals door de Detachement Cdtn te bepalen. Voorts werden naar aanleiding van de bespreking Mape enkele inlichtingen aan Kap. van Swieten gevraagd o.a. vliegvelden op Timor – landingsmogelijkheden aan de Noordkust – reserve voorraden in Sowé – maken van stln. door de Japanners.
ad b i.v.m. het grootere aantal mensen werd een nieuwe verdeling gemaakt. De totale sterkte bedraagt thans 199 man. Dacolo komt onder bevel van Luit. Zijlstra. Fatululi en Lebos onder bevel van Kap. van Swieten. Meis en patrouille worden teruggehaald zodra de Kap.de Jong de indeling van zijn detachement gereed heeft. 1 pistoolmitrailleur wordt ingedeeld bij Kap. van Swieten.
ad c als terugtocht wegen wordt aangegeven Maucatar – Lollotoi – Mapé.
ad d i.v.m. de onvolledige inlichtingen over de spion door Vrijens aangehouden, wordt de gr. commandanten opgedragen bij het opzenden van spionnen volledige inlichtingen te verstrekken.
ad e getracht zal worden munitiezakken te doen aanmaken van karbouwenleer.
Kap. Breemouer ontvangt de opdracht de luit. Horstink niet meer op een zelfstandige grote patrouille uit te sturen.
De Chinese spion werd hedenochtend door de luit. adj. verhoord, des middags verzocht hijzelf om een verhoor waarbij zich geen nieuwe gezichtspunten voordeden.
s’ Middags aankomst 7 man (waarvan 6 bewapend) van Alas, voorlopig aangehouden te Tilomar. Hierbij 3 man behorende tot de groep Manopo. Met deze militairen meegekomen een tomoegoeng van Hollands gebied: beweert vroeger spion van Kap. van Swieten geweest te zijn. Thans uit angst voor de Japs weggelopen. Wordt voor nader onderzoek te Tilomar aangehouden. Kap. Van Swieten vraagt nadere inlichtingen bij Hetharion [Hitarihoen] die zich in de Marae blijkt te bevinden.
Ingekomen berichten: geen
Uitgaande berichten: aan SS No.P.27 inlichtingen omtrent tem.
Vrijdag, 15 mei 1942
Hedenochtend bericht van de chef de posto dat Sr. Lopes het voedselcontract, gemaakt met de Overste, cancelt, ingaande 1 mei. Als reden hiervoor wordt opgegeven, patronen door Overste aan hem verstrekt. Voor verdere bijzonderheden omtrent deze gebeurtenis wordt verwezen naar schrijven Nr. R.7 ddo. 16-5-‘42.
Aankomst Michelhoff voor het uitbrengen van verslag omtrent bijzonderheden in de Marae.
Enkele der voornaamste punten zijn:
a gedwongen evacuatie van vrouwen en kinderen uit Atamboea.
b opdracht Radja een bivak te bouwen voor de Japs bij Lahoeroes, voor permanent verblijf
c Radja Atjeh thans in het bezit van een groot gedeelte van de bagage van contr. De Haan, waaronder de landschapskas, ten bedrage van ZESTIGDUIZEND GULDEN
d alle Radja’s hebben opdracht ontvangen militairen naar Atamboea te brengen.
e nog steeds 100 Japs te Batugedeh
f sterkte Japs in Atamboea thans nog 200 à 300 man, 3 stuks aa-guns in Atamboea, geschutstellingen in Atapoepoe aan de kust.
g het ligt blijkbaar nog steeds in de bedoeling van de Japs verbinding tot stand te brengen van Atamboea naar Dilly.
Over pastoors die zich op Lebos bevinden nog steeds geen nader bericht.
Ingekomen berichten G.30 omtrent contr. Lopes. Reply G.29
Uitgaande berichten: G.28 rapp. Atamboea P.29 contr. Lopes
Zaterdag 16 mei 1942
Vertrek adj. Rothkrans richting Mape met enige brieven voor Brigadier Veale
’s Ochtends bericht dat er inlanders van Hollands gebied een plundertocht zouden hebben ondernomen op Portugees gebied. De chef de posto in grote haast derwaarts het een en ander bleek, zoals te doen gebruikelijk, een loos alarm. Verder alarmerends berichten ontvangen van een groot aantal Japs en Inlanders onder aanvoering van Radja Foho Rèn die het plan zouden hebben den 17den op te trekken richting Dacolo en Tilomar. Zij zouden zich bevinden in Ailala en Aikakar. Verscherpte waakzaamheid bevolen voor Dacolo patrn., op toegangswegen gezet door Afdeling Tilomar. Dit bericht is wederom een typisch Portugees bericht, iedereen heeft wat gehoord, niemand heeft iets gezien en weet met zekerheid iets te vertellen.
De afstand tot de verschillende bivakken wordt echter te kort geacht om het gehele bericht te verwaarlozen.
Ingekomen: G.32 pers. C.O. on: schr. R.8 contr. Lopes. Schr. P.30 rapport Atamboea R.9 repl. G.32.
Zondag, 17 mei 1942
Kap. B. werd naar boven verzocht teneinde een patrouille te bespreken richting Alas. B. deelt mede dat de patrouille van HAREN die op patrouille richting BOAS was, gisterenavond teruggekeerd is wegens zeer vijandige houding bevolking. Een grote groep van ongeveer 300 man zou hen hebben opgewacht en hen hebben gewaarschuwd niet weder terug te gaan op Portugees gebied. Zij zouden getracht hebben hen over te halen te bivakkeren in Alas teneinde hen ’s nachts te overvallen. Van Haren scheen van oordeel dat verder gaan onverantwoordelijk zou zijn en heeft dus de patrouille afgebroken.
Over deze kwestie getelefoneerd naar Brigadier (P.3l) waarin wederom aangedrongen op bom. Atamboea. Na antwoord Brigadier waarin werd aangedrongen op sterkere controle telefoon aan J. waarin werd verzocht om 12 man waarbij 1 p. mitr. de rest bewapend met kar. onder commando van een Sergeant Telefoon van Dacaolo: Vrijens terug met nadere gegevens omtrent Chin. spion. Krijgsraad werd vastgesteld op Dinsdag a.s.
De patrouille SZ. teruggekeerd van vk. richting Ailala, meldt geen bijzonderheden.
Ingekomen berichten G.32 repl. p.32 houding inlanders.
Uitgaande berichten P.31 houding bevolking Alas. F.32 repl. G.32 maatregelen te nemen.
Maandag, 18 mei 1942
Bespreking en daarna verkenning van de wachten en uitzending patrn. in richting grens uit te zetten door de afdeling B. in de nabijheid van TILOMAR, door Overste en kap. Breemouer. Drie wachten zullen worden uitgezet. Aankomst 12 man van Foho-Rèn, die voorlopig gelegerd worden bij het stafkwartier. Kap. de J. belt op en deelt mede dat hij thans nog slechts 1 karabijnmitrailleur 1 pistoolmitrailleur en een groot aantal ongewapende mensen t.b. [ter beschikking] heeft op Foho-Rèn. Overigens geen bijzonderheden. Kap. de J. meldt zich ziek
Ingekomen berichten: G.33 omtrent voedselvoorziening
Uitgaande berichten: P.33 melding van krijgsgev. Atamboea
Dinsdag, 19 mei 1942
Na aankomst Kap. van Swieten en Kap. Breemouer aanvang gemaakt met krijgsraadzitting, resultaten vastgelegd in het verslag van deze zitting.
Dr. van Duyl naar Sowai ter behandeling zieke (Fröling).
‘s middags bericht van Foho Rèn dat de Men. Fus. PESSIK zich heeft gemeld. Opdracht deze man onder bewaking naar Tilomar te sturen.
19.00 aankomst van bovengenoemd transport, opdracht Pessik onder te brengen in het Chin. huis en onder bewaking te stellen.
Ingekomen berichten: G34 rapport omtrent bewegingen Japs. G.35 reply Geh.schr. P.30.
Uitgaande berichten: P.34 omtrent bew. bevolking en Japs.
Woensdag, 20 mei 1942
Kort verhoor van PESSIK, die een betrekkelijk geloofwaardig verhaal vertelde over zijn belevenissen sinds het vertrek uit Dilly. Aan alle posten werd opgedragen bijzonderheden omtrent PESSIK te melden.
Dr. van Duyl heden uit Sowai terug met Fröling. Overigens heden geen bijzonderheden.
Ingekomen berichten: schr. Administrateur Bobonaro omtrent financiën. P.35 antwoord op G.31
Uitgaande berichten: P.36 omtrent voedselvoorziening
Donderdag, 21 mei 1942
Uit de berichten van de posten binnengekomen omtrent PESSIK is niets definitiefs gebleken zodat PESSIK heden op vrije voeten werd gesteld. Bepaald werd dat hij niet ingedeeld mag worden bij een patrouille. Aan alle posten doorgegeven dat wanneer PESSIK daar gesignaleerd, hij moet worden aangehouden. Bericht via chef de post dat LOPEZ het contract continueert. Gevraagd wordt door Big. een officier om het een en ander met hem te bespreken. overigens geen bijzonderheden.
Ingekomen berichten: Geen
Uitgaande berichten: aan S.J. [SJ] JM. SS en MICHELHOFF. P.37 omtrent inl. vijand.
Vrijdag, 22 Mei 1942
Heden naar Camanasa teneinde het voedsel probleem met Brigadier Veale en Sr. LOPEZ te bespreken. Ongeveer 9.30 aangekomen direct bespreking met Brigadier Veale. Deze heeft zich op ons bericht met de meeste spoed naar Bobonaro begeven vrezende een algemeen voedseltekort. De Administrateur Bob. zegde toe zijn bemiddeling te verlenen bij LOPEZ, echter had verschillende bezwaren die naar ik vermoed voor een groot deel ontleend zijn aan geruchten. Het hoofdbezwaar was tegen inlandse militairen, die overal zouden rondvertellen dat de voedselvoorz. van onze troepen plaats heeft door het Portugese gouv.: hiermede de “neutraliteit” van Portugal in gevaar brengende. Verder bezwaar tegen patrouilles, onder een inh. sergeant, vrezende moeilijkheden met de bevolking. De Brigadier Veale schreef de bezwaren in hoofdzaak toe aan de nog steeds heersende na-ijver tussen Hollanders en Portugezen Teruggekeerd in Camanasa ontving de Brigadier Veale van LOPEZ de weigering het contract te verlengen. Dezelve had vele bezwaren, alle zonder enige grond en zeer ver gezocht. De reden waarom hij het contract had gecanceld was dat de Overste hem 100 patronen voor zijn karabijn had beloofd en hem maar 15 had gegeven, hoewel de Overste hem gewezen had op het tekort aan patronen bij den troep. Lopez beweerde dat wanneer de Overste hem niet zou helpen hij dit ook niet omgekeerd zou doen. Verder bezwaren waren dat inlandse militairen rijst zouden hebben gehaald uit zijn buitenverblijf. Na de Brigadier Veale verteld te hebben dat vele van deze bezwaren volkomen uit de lucht zijn gegrepen, had ik een onderhoud met LOPEZ die op mij de indruk maakte van volkomen uit het geestelijk evenwicht te zijn. Wederom vele bezwaren o.a. zou door onze troepen te veel rijst en te weinig kadjang idjoe en mais, teveel varken en te weinig karbouw worden gevraagd. Hij beweerde vervolgens dat de Overste in het bezit zou zijn van f 10.000 (hetgeen ten rechte slechts f 500 is) en voorts had hij het onwaarschijnlijk verhaal dat een van de sergeantn. een bedrag van F 6[?]00. zou bezitten. LOPEZ raakte zeer opgewonden en eiste van de Overste meer patronen en een pistoolmitrailleur met 1000 ptr. om hem te beschermen daar hij volgens zijn zeggen alles had te verliezen, zijn neutraliteit had prijs gegeven, dat hij zich moest verdedigen tegen de Japs en meer gevaar liep dan wie dan ook. Betoogd werd door de Brigadier Veale dat hij aan 15 patronen meer dan voldoende had, immers wanneer hij 15 japs neerlegde zou de rest wegvluchten etc. etc. `s Mans opgewonden toestand duurde ongeveer een kwartier waarna het min of meer luwde en de Brigadier mij alleen met hem achterliet. Talloze malen verklaarde hij in het grootste gevaar te verkeren, dat japs zouden landen in SOWAI en hij wapens en munitie nodig had om zich hiertegen te verzetten. Gedurende het gesprek kreeg ik meer en meer de indruk dat hij niet geheel normaal was, hoewel hij rustiger werd en zelfs zo nu en dan vertrouwelijk. Hij beweerde vele plaatsen te weten waar munitie en wapens begraven zouden zijn o.a. Hatolia (bezet door de vy.[vijand] hier ook bekend) Cailaco (reeds door Australiers opgehaald) en Atsabé (hier onbekend), verder beweerde hij dat er vele postcommandanten in het bezit waren van onze wapens en munitie Hij kwam enkele malen terug op de 15 van de Overste gekregen patronen hetgeen hem wel bijzonder dwars zat. Na ruim twee uur praten verklaarde hij het contract voort te zullen zetten [.] stelde echter de voorwaarde van minder rijst (veel geleverd op last van Gouverneur aan de japs) en minder varkens met daarvoor in de plaats kadjang idjoe en mais en karbouw. Ik zegde hem toe al zijn bezwaren over te brengen aan den overste. Hij kwam terug, na veel praten mijnerzijds, op zijn overdreven eisen van wapens en munitie en betreurde het tenslotte dat de overste zoo vele moeilijkheden had (hij had er nog veel meer) en zo’n gebrek aan wapens en munitie Het geheel resulteerde dus in een voortzetten van het contract hetgeen mij gezien, ‘s mans geestelijke toestand zeer riskant toelijkt. Het is m.i. zeer riskant de voedselvoorziening van 200 man te baseren op een dergelijk wispelturig mens. Na de lunch te Camanasa gebruikt te hebben wederom terug naar Tilomar, alwaar rapport aan overste uitgebracht. Overigens heden geen bijzonderheden.
Ingekomen berichten: geen
Uitgaande berichten: geen
Zaterdag, 23 Mei 1942
4.30 ontvangst van telegram MAPE. Overste met spoed vertrekken ter “conferentie” met Brigadier Veale voorlopige plaats van samenkomst Z. Beco. Kap. Breemouer “boven” verzocht: neemt gedurende de afwezigheid van den Overste het commando waar. Enkele dingen werden besproken o.m. verlichting van wacht en patrouille diensten i.v.m. aanwezige sterkte. De patrouilles zullen worden verminderd zulks ter beoordeling van wnd. commandant eveneens omtrent het terugsturen van versterking Foho Rèn.
8.00 vertrek van overste richting DEBOS. Overigens heden geen bijzonderheden.
Ingekomen berichten: G.41 personal commando only
Uitgaande berichten: geen
Zondag 24 Mei 1942 (1e Pinksterdag).
Bericht van liason dat er op DEBOS door Australische sold. verkoop plaats heeft van nieuwe schoenen en andere uitrustingstukken aan diverse postcommandanten. I.v.m. eigen tekorten hierover aan Australische Headquarters gerapporteerd.
Besloten i.v.m. de te zware druk op den troep, de patrouilles te verminderen. De afdeling van Foho-Rèn kan wederom terugkeren.
Van Dacolo bericht gekregen van aankomst van gep. mil. fus. uit LATOETOES, voorlopig ingedeeld bij groep ZIJLSTRA. Opdracht om deze man te vragen over chin. die alhier gevangen zit. Overigens van alle posten geen bijzonderheden.
Ingekomen berichten: G.45 herh. P.38 details P.39. G.48 repl. P.38.
Uitgaande berichten: P.38 inlichtingen over japs. P.39 rapport over verkoop uitrusting door Australiers. P.40 details op P.39.
Maandag 25 Mei 1942. (2e Pinksterdag).
8.30 vertrek van 12 man naar Foho-Rèn.
Inlichtingen van Dacolo afkomstig van gepens. mil. over de alhier aangehouden chinees. Deze man zou zich in de kpg Latoetoes uitgegeven hebben voor spion, tevens zou hij getracht hebben de bevolking op te ruien. Verdere inlichtingen niet aanwezig. Overigens heden geen bijzonderheden.
Ingekomen berichten: geen
Uitgaande berichten: geen
Dinsdag 26 mei 1942.
Kap. van Swieten heden te Tilomar, Indelingen voor nieuwe posten thans gereed gekomen. Lebos en Fatululi bleken genoeg plaats te hebben voor de daar te legeren detachementen. ‘s Middags bericht van Mape: Stoll daar aangekomen, zal zich morgen hier melden. Kap. van Swieten heeft thans een uitgebreide spionagedienst in Marae en Atamboea: kan alle gewenste inlichtingen verschaffen. Overigens heden geen bijzonderheden.
Ingekomen berichten: G.59 omtrent Luit Stoll.
Uitgaande berichten: P.41 reply G.48 toestand Atamboea Marae.
Woensdag 27 Mei 1942.
Kap. van Swieten hedenochtend wederom naar Dacolo vertrokken. Indeling personeel Dacolo, Fatululi en Lebos besproken en opgemaakt. De nieuwe verdeling kan plaats hebben zodra alles door Kap. van Swieten is geregeld.
17.00 van alle posten geen bijzonderheden.
20.00 aankomst Luit. Stoll. Overigens heden geen bijzonderheden
Ingekomen berichten: schr. Australische H.Q. secret No.40.
Uitgaande berichten: P.42 bestemd voor ABCO.
Donderdag 28 mei 1942.
Hedennacht ongeveer 3.00 gewekt door wachtcommandant: had enige schoten gehoord uit richting bivak. Een patrouille naar bivak gestuurd. Kwam terug met het bericht dat er in het bivak op herten was geschoten.
Heden sergeant maj. BOOMSMA met 12 man op patrouille. Opdracht: richting kust, daarna grensrivier volgen tot 5 km. noordelijk van ALAS, kampongs bezoeken op Hollands gebied, daarna terugkeer. Duur ongeveer vier dagen. Staten opgesteld voor Stoll. Overigens heden geen bijzonderheden.
Ingekomen berichten: geen
Uitgaande berichten: P.43 dag. Rapport bijzonderheden.
Vrijdag 29 Mei 1942.
Heden bespreking met afdelingcommandanten i.v.m. opdracht Stoll, diverse staten opgesteld en gereed gemaakt. Bericht van Beco: 20 pr. schoenen onderweg naar Tilomar. Vermoedelijk zal aan het begin van de volgende week de verschuivingen plaats hebben over de verschillende posten. Overigens heden geen bijzonderheden. Later werd gemeld dat de Eur. sergeant RUMONDOR in de kampong Fatululi ten gevolge van malaria is overleden op de 27sten dezer, het een en ander gemeld door Schreuder. Ongeveer 22.00 uur aankomst schoenen uit Beco. De posten meldden 17.00 uur geen bijzonderheden.
Ingekomen berichten: G.59 bewegingen Japs. Schr. No.40 Geheim omtrent in te dienen rapporten.
Uitgaande berichten: P.44 dag. Report bijzonderheden.
Zaterdag 30 Mei 1942.
Verschillende patrouille rapporten binnenkregen o.a. van Fohoren, wachtmeester Wagyo, die patrouille maakte in de buurt van Wedari, en rapporten van Haliloelik. Al deze rapporten werden doorgegeven aan Australische H.Q. in het dagelijks rapport. Luit. Stoll zal morgen wederom vertrekken. Telegram naar H.Q. met verzoek vliegtuig aan te vragen. Lijst van namen doorgegeven aan H.Q. Sterkte thans 209 man, officieren inbegrepen. Overigens heden geen bijzonderheden.
Ingekomen berichten: G.63 aanvraag voor liaison
Uitgaande berichten: P.45 schr. Aan Commandant Marine tot Melbourne aanbieding der bijlagen. P.46 dagelijks rapport. P.47 vlgt. voor Stoll.
Zondag 31 Mei 1942.
9.30 vertrek Stoll richting Mape. Schoenen naar Dacolo. 14.00 patrouille SCHREUDER teruggekeerd, meldt geen bijzonderheden. Boomsma terug, meldt geen bijzonderheden.
Middags meldt zich de aanvulling voor het detachement Tilomar (4 ongewapenden) en voor de staf. Alle posten meldden geen bijzonderheden. Heeft zich te Foren wederom 1 man gemeld.
Ingekomen berichten: G.64 omtrent vertrek Stoll. G. 65 verzoek opgave sterkte en dislocatie.
Uitgaande berichten: P.48 aankomst van de Bruin en Rothkranz op H.Q. 2-6-42’ P.49 wekelijks rapport aan H.Q. P.50 reply G.65
Maandag 1 Juni 1942.
Vertrek Rothkranz en de Bruin, de laatste om munitie verborgen bij Hatolia op te graven met behulp van Australiërs (p.48) SCHREUDER meldt dat MICHELHOFF bij de patrouille in de Marae de temoeggoeng van Kewar heeft neergelegd. Bijzonderheden zullen schriftelijk volgen. Alle posten melden geen bijzonderheden. ‘s Avonds bericht van Austr H.Q. omtrent overplaatsing McCabe naar Ind. Coy, reden onbekend. Vermoedelijk zal deze overplaatsing wel enige taal verwikkelingen ten gevolge hebben. Portugese bericht dat morgen 16.00 20 en de daaropvolgende ochtend 100 natives zijn gecommandeerd voor Sowai. Zou betrekking hebben op aankomst boot, niet geheel onwaarschijnlijk.
Ingekomen berichten: G.67 omtrent vertrek McCabe en aflossing G.68 idem.
Uitgaande berichten: P.51 dagelijkse rapport P.51a. omtrent vertrek Cabe.
Dinsdag 2 Juni 1942.
Heden McCabe vertrokken richting Mape. De posten melden 11.00 geen bijzonderheden. Des middags verschillende vliegtuigen gehoord, echter niet constateren welke nationaliteit. Vliegrichting zee. Door de bivakken werden bombardementen gehoord, geen zekerheid omtrent plaats. Overigens heden geen bijzonderheden.
Ingekomen berichten: geen
Uitgaande berichten: P.52 dagelijkse bijzonderheden.
Woensdag 3 juni, 1942.
Volgens berichten uit Portugese bron moet Atamboea gisteravond 17.00 gebombardeerd zijn, terwijl Haliloelik werd gemitrailleerd. Een gedeelte van de vliegtuigen schijnt daarna doorgegaan te zijn naar Dilly terwijl een ander gedeelte huiswaarts keerde. Bevestiging hieromtrent werd niet verkregen, wel werd gisteren omtrent 20.00 nog bommen gehoord door stafkwartier. De opdracht voor patrouille van Haren uitgegeven (P.53), zal 4 Juni 2.00 vertrekken. Duur patrouille ongeveer 10 dagen.
Telefoon van Cap. Francis dat morgen hier zullen aankomen Ov. Spence en Maj. Cabe. De posten melden geen bijzonderheden, uitgezonderd Fatululi hetgeen verwerkt wordt in het dagerlijks rapport. Overigens heden geen bijzonderheden.
Ingekomen berichten: geen
Uitgaande berichten: P.53 opdracht patrouillevan Haren. P.54 dagelijkse bijzonderheden.
Donderdag 4 Juni 1942
Een kleine patrouille onder Vrijens heden naar Laktoetoes. Verder een groep van Lacolo naar Ai Kakar. Van de posten werd verder geen nieuws ontvangen. Ongeveer 14.00 aankomst Q, G en Francis des middags een uitgebreide bespreking omtrent algemene toestand bij Dutch en Australian Forces, er schijnt wel het een en ander gereorganiseerd te zijn bij Australische H.Q. Alle mensen die maar enigszins dienst kunnen doen zijn wederom in dienst gesteld. De bezetting Debos is opgeheven, Sowai ligt nu een permanente groep teneinde de goederen, aangebracht aldaar, in ontvangst te nemen en te doen transporteren naar de verschillende posten. Q . ging over het algemeen akkoord met de werkwijze zoals tot op heden gevolgd. Hij gaf enkele aanwijzingen i.v.m. zijn ervaring omtrent het optreden van de Japanners. Hij verzocht een officier aan te wijzen om de werkwijze te bestuderen die gevolgd word door Australische H.Q. Hiervoor wordt bestemd Luit. ZIJLSTRA die zich morgen in Fatululi bij Q. en G. zal voegen. Verder worden aangewezen 3 man (Boomsma-Homeijer en Marcus) teneinde instructie te ontvangen in het behandelen van de Brennguns, waarvan er vijf door ons zullen worden ontvangen. De bedoeling is Zijlstra later te vervangen door een officier die vast bij H.Q. gedetacheerd zal worden. Verwacht wordt een groot aantal goederen bestemd voor ons, komende van Mape en Sowai.
Ingekomen berichten: geen
Uitgaande berichten: P.55 dag rapport
Vrijdag 5 Juni 1942
0. en G. hedenochtend naar Forèn op doorreis naar Fatululi. Telefoon van Dacolo: Zijlstra heden naar Fatululi om Q. te ontmoeten. Begeman wordt tijdelijk te Dacolo geplaatst, wordt echter door Swieten niet de geschikte man geacht om daar zelfstandig op te treden. Rapporten van Foren en Fatululi verwerkt over aanval op Atamboea. Volgens Swieten Atapoepoe eveneens gebombardeerd. In Fatululi enige mensen (10) binnengekomen w.o. 1 chinees die dienst wenst te nemen in het Hollandse leger. SWIETEN vraagt zeven man, w.o. 3 ongewapenden, overige drie naar Forèn, terwijl de overplaatsingen Forèn naar Fatululi voorlopig gecanceld worden i.v.m. plaatsruimte. I.v.m. deze versterking is thans totale sterkte 221 man, officieren inbegrepen. Poelman (escorte goederen van Sowai) zal morgen terugkeren. Rothkrans rapporteert dat hij binnenkort terugkomt, zijn taak is vervuld. Overigens heden geen bijzonderheden.
Ingekomen berichten: geen
Uitgaande berichten: P-56 dag. rapport.
Zaterdag 6 juni, 1942
Enkele bijzonderheden ontvangen van commandant Forèn over bombardement Atamboea
Atamboea. Japanners bleken volkomen verrast. Chin. vluchtten de bergen in en keerden niet terug. Japanners vluchtten ongewapend de bergen in en keerden eerst ‘s avonds terug. Toko Sin en kiosk volkomen vernield. Haliloelik enige doden. Des Middags aankomst van vele goederen uit Sowai. Hoewel de hoeveelheid ontvangen goederen niet geheel klopte met de staat van Maj. Cape, was de ontvangst zeer bevredigend. Alles naar verhouding van sterkte posten verdeeld, gewacht zal worden op de zending van Mape met het verzenden naar de posten. Begemann meldt zich voor aankomst te Dacolo. I.v.m. telegram Mape telefoon aan SWIETEN ontvangen: enige bijzonderheden over aanval op Atamboea. Deze verwerkt in dag- en weekrapporten. Vrijens belde op dat hij bij het neergestorte vliegtuig bij Haliloelik was geweest. De vier inzittenden zijn daar begraven. Hij zou van een inlander een brief ontvangen die toebehoorde aan een der inzittenden, deze wordt opgestuurd naar H.Q. Verder heden geen bijzonderheden
Ingekomen berichten: G.81 verzoek om inlichtingen voor Australische rapport Kap. van Swieten Atamboea
Uitgaande berichten: P.57 dagelijks rapport. P.58 telegram aan S. verzoek om inl.
Zondag 7 juni 1942.
Wekelijks rapport opgemaakt en per inlandse runner naar Mape verzonden i.v.m. belangrijke inlichtingen. Definitief bericht van Vrijens dat neergestorte vliegtuig het gevolg is van botsing tussen 2 Australiërs. Het nummer is 80 A. Telegram van Mape omtrent munitie Brennguns: waarheen te zenden? Alles naar Tilomar, daar het in de bedoeling ligt alle Brennguns hier in te delen. De goederen die verwacht worden uit Mape in Debos gestrand, zullen dus morgen hier aankomen. Overigens heden geen bijzonderheden. De samenwerking met Cap. Francis kan uitstekend genoemd worden, het is een grote vooruitgang met McCabe. Cap. Francis veel beschaafder en prettiger in de omgang, bovendien zeer serieus.
Ingekomen berichten: TC. 8 omtrent munitie Brennguns. P. 59 wekelijks rapport. P. 60 reply G. 81. P.61 dag. Rapport. P. 62 reply Tc. 8.
Maandag 8 juni 1942.
Omstreeks 9.30 2 vliegtuigen waargenomen op grote hoogte vliegende in Oostelijke richting. Niet kunnen vaststellen nationaliteit. Bericht van J. morgen J.M. op patrouille gedurende vier dagen richting Laktoetoes.
De goederen van Mape allen gearriveerd, echter belangrijke dingen zoals sokken e.a. ontbreken. Al het tekort en ontbrekende werd aan liaison opgegeven en zal naar Force H.Q. worden doorgegeven. Overigens heden geen bijzonderheden.
Ingekomen berichten: geen
Uitgaande berichten: P.63 dagelijks rapport.
Dinsdag 9 juni 1942.
Goederen etc. verdeeld voor Foho-Rèn weggezonden. Dacolo zal morgen worden opgehaald. Goederen Fatululi en Lebos worden morgen verzonden. Bericht van SWIETEN dat de radja van LITAMALI in het bezit zou zijn van 8 karabijnen. Patrouille van Haren aldaar in de buurt, wacht nader bijzonderheden af van van Haren, die over enige dagen moet terugkeren. Overigens heden geen bijzonderheden.
Ingekomen berichten: G. 83 amn. Brenn-Guns.
Uitgaande berichten: P.64 dagelijksch rapport.
De patrouille Meis heden van Forèn vertrokken. Zal patrouille in Laktoetoes, duur patrouille vier dagen.
Woensdag 10 juni 1942.
Vannacht 00.15 telefoon van Begemann, Dacolo, dat er 4 handgranaten waren geworpen in de post. Verder niets gemerkt. De wacht heeft de anderen gealarmeerd en vuur geopend op de onzichtbare vijand zonder resultaat. Dacolo vroeg om versterking. Forèn opdracht gegeven versterking te sturen. Patrouille 15 man naar Dacolo vannacht vertrokken. Alle verbindingen zijn intact en het een en ander is vermoedelijk te wijten aan inlandse vijand. Dacolo geïnstrueerd: H.Q. geregeld op de hoogte stellen. De nacht ging verder rustig voorbij, vele geruchten doen de ronde echter niets wordt bevestigd en niet[s] gebeurt er verder. Rotkransz met radio weer op weg naar Tilomar. Verder heden geen bijzonderheden.
Ingekomen berichten: G. 87 optreden tegen inlandse vijand. G. 90 aankondiging van radio.
Uitgaande berichten: P. 65 rapport omtrent gebeurde Dacolo.
Donderdag 11 juni 1942.
Na een rustige nacht een uitermate woelige dag. Patrouille van Haren keerde terug uit Boas en rapporteerde geen bijzonderheden. De houding van de bevolking schijnt beter te worden en er werd over het algemeen veel hulp ondervonden van de inlanders. Patrouilles van Japanners werden nergens meer gerapporteerd, alleen de Alas streek blijft onbetrouwbaar. Karabijnen werden niet gevonden ook niet in de kampong Li?amali. Bevolking rapporteerde dat er enige mensen waren opgehangen, hebbende het jap. geld niet willen accepteren. Ongeveer 11.00 rapporteerde postcommandant Tilomar dat de Portugese post Fatumean bezet zou zijn door Inlanders van Hollands gebied. Opdracht verstrekt aan Begemann, Dacolo, om een patrouille van 20 man te sturen naar Fatumean met opdracht Fatumean te zuiveren en daarna terug naar Dacolo. Forèn bleek niet in staat nog een patrouille te leveren (gebrek aan wapens en valide mensen). De opdracht aan Begemann is door deze bepaald slecht uitgevoerd. Een militie sergeant werd belast met deze opdracht terwijl aanwezig waren hijzelf en olt. Siefkens. Het gevolg is dan ook niet uitgebleven. Orderbevestiging gevraagd aan Bobonaro, deze ontvangen en rapport dat 150 gewapende Inlanders in Fatmuean zouden zitten. Ondertussen rapporteert Begemann een macht van 200 japs in Ai Lala die naar Dacolo zouden oprukken. Dit rapport was door hem ontvangen van een uitgestuurde patrouille richting Ai Lala. Naderhand bleek deze patrouille niets gezien te hebben, echter alleen van een gepensioneerde het een en ander gehoord te hebben en op het gerucht weer teruggaan naar Dacolo. Een patrouille van Tilomar onder Horstink, waarbij een karabijnmitrailleur, gestuurd richting Dacolo. Begemann heeft ondertussen de post verlaten en zich opgesteld, bevreesd voor omsingeling, in de nabijheid van driespong Dacolo-Forèn-Tilomar. Opdracht aan patrouille Horstink een verkenning uit te voeren tegen Dacolo en, zo dit onbezet mocht zijn, dit te bezetten.
Het resultaat van de patrouille Dacolo richting Fatumean onder commando mil. sergeant pi. VRIJENS is bedroevend: op weg naar Fatumena stuitte deze patrouille op een hoeveelheid van ongeveer 20 inlanders onder aanvoering van Chin. Fatumalaka en temoeggoeng voorzien van ongeveer 7 karabijnen en oude geweren [en] voor de rest bewapend met speren. Een van de verkenners vooruit gestuurd door Begemann: viel in handen van de belos (MALIHOLO). Het vuur werd vanaf grote afstand geopend, enkele handgranaten werden geworpen. Aan beide zijden geen doden en geen gewonden. De inlanders trokken terug naar richting grens met een gevangene. Patrouille keerde weer naar Dacolo terug en meldde afloop. In verband met deze berichten werd door alle posten verscherpte waakzaamheid bevolen en wachten versterkt. Later in de avond aankomst Rothkranz met 2 Australiërs met radio en twee treinen met goederen van Dacolo. Weggestuurd door Begemann bevreesd voor aanval in den nacht.
Ingekomen berichten: G.92 – G.93 en G 95.
Uitgaande berichten: P.66 – P.67 – en P.68 en P.69.
Vrijdag 12 juni 1942
Hedenochtend verbinding met Dacolo: Horstink meldt zich voor aankomst. Heeft vannacht stelling genomen in de buurt van Dacolo en is tegen de ochtend naar de post opgerukt. Opdracht aan Horstink aldaar te blijven en de komst van luit. Zijlstra af te wachten. In de loop van de nacht is nog aangekomen te Tilomar olt. Siefkens met 15 man (patrouille Foren). Weggestuurd door Begemann. Begemann zelf achtergebleven bij Horstink. In de loop van de ochtend allen wederom vertrokken naar Dacolo incl. treinen. Geruchten van Portugezen al zouden er wederom Inlanders van Hollands gebied op weg zijn naar de posten. Dit nergens bevestigd echter alles aan alle posten doorgegeven en verscherpte waakzaamheid bevolen. Verder heden geen bijzonderheden. Kap. Francis heden vertrokken om contact op te nemen met H.Q. teneinde enkele punten van veel belang persoonlijk te kunnen bespreken, over enkele dagen terugverwacht. Luit. Zijlstra heden te Tilomar aangekomen.
Inkomende berichten: G.99 intel. Report. G.98 omtrent gebeurde Dacolo.
Uitgaande berichten: P.70 dag. Report.
Zaterdag 13 juni 1942.
Telefoon uit Mape: SWIETEN en Michelhoff zullen morgen weder te Fatululi terugkeren. De posten melden te 11.00 geen bijzonderheden. Zijlstra vanmiddag door naar Dacolo, neemt het commando weder op zich. Voorlopig blijft versterking gehandhaafd. Ongeveer 15.30 bericht van Fatululi: een groep van japs te paard te Lahoeroes aangekomen met bedoeling door te gaan naar NOEALAIN. Dit bericht ontvangen van radja van LASIOLAT, wordt als betrouwbaar beschouwd. SCHREUDER zonder bericht aan H.Q. op patrouille in Marae: plaats onbekend. Opdracht aan Fatululi: een sterke patrouille met automatische wapens naar NOEALAIN met opdracht een hinderlaag te leggen voor deze 50 lieden. Alle rapporten onmiddellijk door te sturen naar H.Q. Force H.Q. met het een en ander in kennis gesteld. Forèn op de hoogte gebracht. Verder geen bijzonderheden ontvangen. In DACOLO is alles rustig gebleven. Radio heden geprobeerd, echter voorlopig zonder resultaten.
Ingekomen berichten: X.1 Radio L.O 3 Omrent Radio L.O 4 Intel rpt. Idem. Kap. B. naar Mapé
Uitgaande berichten: P. 71 Radio P.71a idem. P.72 rapport SCHREUDER
Zondag 14 juni 1942.
Beemouer heden naar Mapé. Rapporten binnen van Schreuder: Japanners schijnen in LAHOEROES te blijven en de weg te willen verbeteren naar de Baukama rivier. De reden zou zijn angst voor bombardementen van ATAMBOEA. Bijzonderheden werden verder niet ontvangen. Alle posten werden ingelicht over toestand.
Ingekomen berichten: L.O. 6 Radio naar Fatululi X. 1 Radio test L.O. 7 ligging NOEALAIN
Uitgaande berichten: P.73 rapport van LAH P. 74 ligging NOEALAIN P. 75 rapport LAH
Maandag 15 juni 1942.
Begemann hier aangekomen: bestemd voor bivak Tilomar. Horstink blijft voorlopig te Dacolo onder Zijlstra. Zijlstra belt op dat hij op 16/6 met Horstink en 20 man een patrouille gaat maken in richting FATUMALAKA. Siefken te Dacolo achter als commandant. Alle posten ingelicht over de toestand te Lahoeroes en Dacolo. Van geen der posten bijzonderheden. Des middags 1 Brenn Gun en TSMG naar Forèn, 1 Brenn naar Fatul. en 1 TSMG LEBOS. 1 Brenn naar bivak TILOMAR Id. 1 TSMG. De radio test heden geëindigd. Australische opdracht naar Fatululi te verstrekken, Kommer en van Rossem [Rossum] ingedeeld bij radio. Overigens heden bijzonderheden.
Ingekomen berichten: L.17 Intel rpt.
Uitgaande berichten: P 77 rapport over LAHOEROES
Dinsdag 16 juni 1942
Hedenochtend bericht van de chief de post dat hij gehoord zou hebben dat de temoeggoeng van FATUMALAKA zou gezegd hebben dat er voorbereidselen door radja ALAS getroffen zouden worden om met 100 man naar Tilomar te komen en door RADJA Forèn met 70 man naar BAUKAMA of Forèn. Hoewel deze berichten zeer onwaarschijnlijk lijken, van Haren boven geroepen en opdracht verstrekt voor extra waakzaamheid. De wachten C. en B. werden door mij versterkt tot 4 man. Opdracht gegeven in geval van alarm allen verzamelen in benteng. Karabijnmitrailleur blijft bij de staf, personeel voor Brenn gun is voldoende afgericht om dit te kunnen gebruiken. Het een en ander gemeld aan Force H.Q. Later bericht dat patrouille van 30 Inlanders van ALAS patrouilleerde langs Portugese grens. Van de posten geen bijzonderheden ontvangen.
Ingekomen berichten: L. 18 intel rpt.
Uitgaande rapporten: P.79 intel rpt.
Woensdag 17 juni 1942.
Bericht van Zijlstra: gaat door naar FATUMEAN en wacht nog steeds op het beloofde bombardement. Hierover gevraagd bij H.Q. met verzoek om inlichtingen. Telegram van H.Q. Breemouer vertrokken naar Tilomar via Bobonaro en Fatululi. Van de posten geen bijzonderheden. Bij H.Q aangedrongen op een spoedig bombardement van de gevraagde kampongs, ontvangen antwoord L.0. 12 hetgeen doorgegeven aan FATUMEAN.
Ingekomen berichten: X. 4 over radio L. 11 intel rpt L. 12 bombardement Kpgn L. 10 over commandant
Uitgaande berichten: P. 80 intel rpt
Donderdag 18 juni 1942.
Wederom geruchten van Portugese zijde als zouden 7 Japanners de bedoeling hebben DAC0LO aan te vallen, eveneens zeer onwaarschijnlijk. Echter dit bericht doorgegeven aan DAC0L0. Bericht omtrent aangevraagde bombardementen van de gevraagde kpgn. R.A.A.F. niet in de gelegenheid het nu te doen. Zal bericht sturen wanneer bombardement plaats zal hebben. Dit doorgegeven aan FATUMEAN. Hoorde van daar dat Z. op patrouille Later in de middag 17.00 uur rapport van Z. over patrouille. Is met zijn patrouille gestuit op 60 inlanders van Hollands gebied FATUMALAKA, gewapend met karabijnen en speren Sterkte patrouille 6 man met P. mitrn. Klein gevecht waarbij 2 inlanders werden gedood en onbekend aantal gewond, inlanders trokken terug. Z. rapporteerde dat er een uitgebreide waarschuwingsdienst is ingesteld door de inlanders op Hollands gebied: zodra over de grens overal gesignaleerd door zwaaien met doeken van de verschillende hoogten. Verder is het Portugees gebied i.v.m. vele familie relaties met Hollandse inlanders zeer moeilijk ongemerkt door te komen. De telefonist van FATUMEAN wordt door één van de radjas in de buurt onbetrouwbaar genoemd. De naam van deze man is SIKOE, zal nader worden onderzocht. De inlanders waren zeer vlot in het terrein. Z. voorlopig te Fatumean, oordeelt bombardement zeer noodzakelijk. Het rapport doorgegeven aan Mapé P. 82. Van de posten verder geen bijzonderheden.
Ingekomen berichten: L. 13 intel rpt. L. 14 nieuwe code L. 15 over bombardementen X. 6 over radio
Uitgaande berichten: P. 81 intel rpt. P. 82 rapport patrouille Z.
Vrijdag 19 juni 1942.
Bericht over Z.: heden terug naar Dacolo houdt verbinding met FATUMEAN door middel van kleine patrouille onder Vrijens. Van de posten geen bijzonderheden. Australie vraagt opmerkelijke punten in de te bombarderen kpgn. Deze na overleg met Z. doorgegeven. In de namiddag komst van goederen van Camanasa hoofdzakelijk munitie wapens en uitrusting.
Ingekomen berichten: L.O. 16 Intel rpt. L.O. 16 inlichtingen kpgn. L. A. 2 geldzaken
Uitgaande berichten: L. 83 Intel rpt. L. 84 inlichtingen kpgn.
Zaterdag 20 Juni 1942.
Terugkomst van Kap. B. en liason off. in gezelschap van de Jong. Van de posten wordt geen bijzonderheden gemeld. Nader rapporten ontvangen over gebeurde te Lahoereos en uitgebreide rapport over de patrouille Dacolo van 11 juni.
Ingekomen berichten: geene
Uitgaande berichten: geene
Zondag 21 juni 1942
Bespreking met Kap. de Jong-Begeman-van Haren-Boomsma-Hiskemuller omtrent reorganisatie van Hollandse troepen. Besloten is [in Mapé] af te stappen van de thans lijdelijke houding en over te gaan op tot aanraking zoeken met de Japanners In de geest van de Ind. Coy. [Afdelingen worden Platoons en Groepen worden Secties]. Daartoe zal de Hollandse troepen ook in die geest gereorganiseerd worden. Het zal gaan bestaan uit:
– H.Q.
– PL.I onder Kap. de Jong.
– PL.II onder Kap. van Swieten
Elk platoon bestaande uit 4 secties Pl.I te Tilomar en PL.II te Fatululi. Bezet zullen worden door verschillende sien van links naar rechts aangegeven van A.T.M.H. Tilomar (2 sien) Dacula (2 sien) – Fatumean-Maoedemo-Lahoeroes-Raiboeboe. De bedoeling is in de eerste plaats de vijandige grensplaatsen, zoals Alas-Fatoesakar-Fatoemalaka, te zuiveren. Daarna wordt de rechtse vleugel aangesloten op de grote weg Boas-Atamboea, zodoende meer in contact komende met Japanners Een groep van onbewapenden wordt gevormd te TILOMAR en te Fatululi. Deze zullen bestaan uit de voorlopig ongeschikten en zullen, na ontvangst van wapens, geoefend worden voor een nieuwe sectie of platoon. In Lollotoi komt een groep van ongeschikten voor de dienst voor lange tijd, benevens alle vrouwen en kinderen die zich thans in Fatululi bevinden. Het een en ander komt onder bevel van Sergeant Maj. Bouman.
Olt. Siefken en brigadier Beeren naar Sowai voor contact en in ontvangst nemen van goederen die aankomen uit A. Bewapening werd voor de verschillende secties vastgesteld en vastgelegd in een schema. Van de posten heden geen bijzonderheden. Ontvangen nieuw kaart ATAMBOEA
Ingekomen berichten: L.O. 19 over bericht van Fatululi L.0. 31 schema voor werkuren radio
Uitgaande berichten: P. 85 int. rapt. P.87 P.87 aan. Fatululi aanbieding de bijlagen.
Maandag 22 juni 1942
Wekelijks rapport voor Mape opgemaakt- runner naar Fatululi met afschriften brieven routine orders 1. en 2 etc. Kap. de Jong weder naar Foren [Foho rèn] vertrokken. De reorganisatie zal z.s.m. plaats hebben. Heden aankomst van Dacolo van 22 man die voorlopig ondergebracht worden op Tilomar. De ingedeelden direct doorgestuurd, allen onbewapend en voorlopig niet geschikt geacht voor actie. De radiotelegrafisten en staf van Pl.1 zullen ondergebracht worden in het Chinese huis. Van de posten geen bijzonderheden.
Ingekomen berichten: L.I. 17 Int. rpt. L.0. 23 onvercijferbaar bericht van Fatululi
Uitgaande berichten: L.0. 22 verzoek om Jap. geld. P. 97 weekly int. rpt. P. 8 reply L.A. 2. P. 89 int. rpt.
Dinsdag 23 juni 1942
Liason heden naar Camanasa, keert morgen weder terug. Van de posten 11.00 geen bijzonderheden. Het doorsturen van wapens en mensen van Fatululi duurt op onverklaarbare wijze lang. Opdracht aan Fatululi: vrouwen en kinderen as. donderdag over naar Lollotoi, personeel van Foren dienzelfden dag over naar Fatululi. Begemann heden naar Mapé vertrokken om tezamen met Schreuder en Meis een opleiding te krijgen bij de Ind. coy, duur ongeveer veertien dagen. Van de posten geen bijzonderheden ontvangen. Fatululi had bezwaren tegen het sturen van mensen van Foren op donderdag teneinde de reorganisatie zo vlot mogelijk te doen verlopen, echter hiertoe opdracht gegeven. Vrouwen en kinderen moeten eveneens donderdag a.s. van Fatululi vertrekken. Op heden 2 radiotelegrafisten naar Fatululi via Lollotoi, zij nemen de chinees mee en leveren deze af aan Bouman, die verantwoordelijk is voor de verdere bewaring van deze man.
Ingekomen berichten: L.O. 18 int. int. rpt. bestemd voor S. L.O. 25 over Japs. Krijgsgevangene.
Uitgaande berichten: P.90 P.91 vrouwen en kinderen donderdag weg S. P.92 int. rpt. voor Mapé
Woensdag 24 juni 1942
Allereerst bericht van Dacolo die gehoord zouden hebben dat de Inlanders van FATUMALKA wederom het plan zouden hebben Dacolo te attaqueren. Later blijkt dit bericht afkomstig te zijn van de chief [chefe] de poste [posto] van Foren. Het een en ander doorgegeven aan Dacolo. Aankomst van enige mensen van Fatululi om alle wapens, etc. op te halen. Meegebracht een complete uitwerking van de platoon van Swieten Het een en ander geregeld, kan morgen vertrekken. Bericht van van SWIETEN door de telefoon dat gisteren 16.00 uur Japanners zijn gearriveerd te Maoedemoe, aantal onbekend. Later bericht van Fatululi: goeroe van Noealain had waargenomen 3 colonnes nl. 1 van 100 man, 1 van ruim 100 man en 1 van 200 man. De bedoeling is een sterke patrouille uit te sturen om het een en ander te onderzoeken. Verdere geruchten zijn er die wijzen uit de richting WELOELI. Verdere berichten worden afgewacht. Alles doorgegeven aan Mapé en aan liaison die zich in Camanasa bevindt. Overigens heden geen bijzonderheden.
Ingekomen berichten: G.r. 62 van S. int. rpt. L.I. 19 int. rpt
Uitgaande berichten: P.94 aan S. reorganisatie Hollandse troepen P.95 aan Lollotoi idem P.96 Int. Rpt. P.97 bewegingen Japs. In Marae. P.98 idem later bericht.
Donderdag 25 Juni 1942
Hedenochtend bericht van Fatululi dat een kleine patrouille van ons waargenomen heeft 20 Japanners en 200 in Hollandse uniformen geklede inlanders te Weloeli. Een der inlanders werd neergelegd, berichten wezen verder uit dat alle japs en inlanders teruggegaan zijn naar Maoedemoe. De noodzakelijkheid van Australische uniformen voor Hollandse troepen wordt hierdoor duidelijk gedemonstreerd in P.99. Wederom een telefoon van de Jong dat Fatululi niet bezet zou kunnen worden door zijn mensen bij gebrek aan plaatsruimte. Evenwel orders gegeven: allen vandaag vertrekken. Foren moet heden volkomen opgeheven worden. 13.00 terugkeer van liaison uit Camanasa. 17.00 aankomst van de ploeg uit Foren. Dacola blijkt geheel gereed te zijn. Verder geen bijzonderheden.
Ingekomen berichten: G.R. 26 int. Rpt. G.R. 42 radio L.O. event bombardement Van Marea
Uitgaande berichten: P.99 int. Rpt. P 99a repl. L.O. 27
Vrijdag 26 juni 1942
Van Fatululi geen nadere berichten ontvangen. Wachten nog steeds op de terugkeer van de patrouille. Van de andere posten geen bijzonderheden ontvangen. De reorganisatie heeft een vrij vlot verloop gehad: Tilomar en Dacolo zijn volkomen gereed. Foren is thans onbezet. Van SWIETEN eveneens een goed uitgewerkte nieuw organisatie gekregen. Nochtans maakt de Jong geen energieke indruk, hij schijnt nog steeds niet geheel hersteld te zijn van een ontvangen morele klap. In de bedoeling ligt heden nacht de afdeling Tilomar te verplaatsen naar Dacolo en de nacht van 27/28 op te rukken naar Fatoemalaka. Bij het aanbreken van den dag moet de omsingeling van de kampong voltooid zijn.
Later bericht van Fatululi: meldt dat het aantal belos en japs te Maodemo wederom is verminderd en thans gekomen op slechts 60 beloe zonder Japanners Van deze belos werden 3 neergelegd, de rest trok terug richting Atamboea
Ingekomen berichten: Routine order nr. 3. L.A. 3 bestemd voor Tx. L.Q. 3 shirts en shorts van Mapé.
Uitgaande berichten P.100 inlanders Fatumalaka. P.101 OCn. reorganisatie ned. troepen p. P.102 van Tx. P.103 tekort uitrusting Australische gew. P.101, aanvulling routineorder Nr. 3. P.105 Int. rpt. P.106 operation rpt. P.107 radio omroep aan Commandant Ned. Troepen Australië P.108 Codenamen en code woorden Ned. troepen Weekly strength return.
Zaterdag 27 Juni 1942
Hedenochtend 3.00 uur de secties van kap. de Jong vertrokken naar Dacolo, zal heden te Dacolo blijven en in de loop van de nacht 27/28 tot actie overgaan. Zijlstra en Boomsma mankeren wegens ziekte. Van Mapé arriveerden 35 stel kleding, doorgezonden naar Fatululi. Brief van van Swieten over toestand in de Marae. Het blijkt thans dat de algemene toestand aldaar niet zo gunstig is als steeds werd voor gesteld. I.v.m. vijandige houding van een gedeelte van de bevolking zullen de secties F. en G. voorlopig niet de vastgestelde plaatsen innemen maar te Bedoeloelik en Weloeli.
De aanval van 80 inlanders bij Weloeli schijnt gedeeltelijk gebeurt te zijn door inlanders van Atamboea, Kewakkers en Marae inlanders. Thans heeft Kap. van Swieten een brief onderschept van radja Atjeh aan een der radja’s van de Marae waarin hulp toegezegd wordt indien deze begint met moeilijkheden maken. Uit alles blijkt dat de binnenlandse toestand in de Marae niet betrouwbaar genoemd kunnen worden. Het kan een teleurstelling genoemd worden daar thans in de Marae de zelfde moeilijke toestand is ontstaan als in het Zuidelijk gedeelte van Hollands Timor. Hierdoor wordt het voeren van een actie tegen onze werkelijke vijand Japan wederom verschoven. De bezetting van de posten, zoals vastgelegd in schr. No.6 Geheim van Pl. 11, zal z.s.m. plaats hebben. Op morgen zal door secties F. en G. een actie begonnen worden tegen een aantal inlanders dat zich volgens binnen gekomen berichten verzameld zou hebben bij Weloeli en onder commando zou staan van de Radja Atjeh. Volgens bericht van SUSU Tx voorlopig niet naar Suai, reden waarom alle stukken naar Mapé worden gezonden per runner.
Ingekomen berichten: L.i.22 intel rpt. 6 schr. Geh. Pl.11 L.O. 5 reply P. 102
Uitgaande berichten: P.110 weekly strength return P.111 commandant Ned. Troepen In Australie opzenden dagboek v/m 28/3 t/m 13/6 – ‘42. Afschriften ontvangen stukken van Radja Kewan bestemd voor int. Serv. Australië
Zondag 28 Juni 1942
Heden kleding verzonden naar Fatululi vertrek van 7 man zieken en ongeschikt voor den dienst te velde naar LOLLOTOI. Later op de middag bericht van de Jong over de afloop van de straf expeditie naar Fatumalaka. Hij rapporteerde 5 doden en een vrij groot aantal gewonden, het huis van de chinees afgebrand evenals het huis van de temoenggoeng [regent]. De brand schijnt zich voortgeplant te hebben op enige andere huizen van de kampong. De inwoners ven Fatumalake schenen een soort stelling te hebben ingericht om de kampong en hebben weerstand geboden met karabijnvuur en boog en pijl. Aan onze zijde een licht gewonde nl. Thomas een schot in de arm. Kap. de Jong verklaarde dat de troep na deze escapade wederom volkomen was afgeknapt, malaria aanvallen herhaalden zich en het geheel laat zich zeer slecht aanzien afgaande op de mededeling van J. Een belangrijke moeilijkheid werd ondervonden door gebrek aan sokken, het loopen op de Australische schoenen zonder sokken doet vele voetwonden ontstaan. Kap. de Jong zal morgen naar Tilomar komen teneinde rapport uit te brengen. De gebruikelijke verhalen en fancy stories werden om deze slag gesponnen, de eerste lezing kwam van de chef de posto Tilomar via Foren nl. dat chinees en temoeggoeng van FMK. beide zouden zijn gesneuveld, althans verbrand in huis nadat zij daar gewond werden binnen gedragen. Dit wordt door J. ontkend: nl. voordat de huizen in brand werden gestoken werden deze onderzocht. Een karabijn en een kist met handgranaten werd buitgemaakt. Vele doden werden gerapporteerd door de Portugezen terwijl de gehele kampong afgebrand zou zijn. Het volgende verhaal via Portugese post cdtn was, dat enige honderden Japanners zouden zijn gearriveerd in FMK uitgerust o.a. met een stuk geschut. Dit bericht kwam van een inlander van Hollands gebied overgebracht aan een van Portugees gebied terwijl deze het weder overgebracht had aan de portos. Hoewel dit verhaal niet waarschijnlijk klonk, gezien de recente bombardementen van Atamboea en Atp., werd J. [de Jong] opgedragen een patrouille uit te sturen richting FMK teneinde als beveiliging op te treden voor de afdeling die op Dacola was terug gevallen. Tevens werd wacht B. bij Tilomar bezet. Bevestiging van het bericht omtrent aankomst van Japanners in FMK. zal morgen worden verkregen dmv inlanders van Portugees gebied. “
Rapport van SWIETEN Fatululi: dat Michelhoff met 2 secties, vergezeld door ongeveer 100 belo’s, bezig was een kampong in de Marae te omsingelen waar radja Atjeh zich zou hebben verborgen. De houding van de inlanders Marae wordt met de dag onbegrijpelijker. De berichten van SWIETEN kunnen moeilijk worden aangenomen zonder meer, gezien het gebeurde van gisteren. Bevestiging van dit geheel is eveneens nog niet verkregen en wordt eveneens morgen verwacht. Verder heden geen bijzonderheden.
Ingekomen berichten: L. AB. repl. F. 115 beschikbaar geld. L.O. 4 Ack. Ontvangst brief 26/6.
Uitgaande berichten P.113 runner naar Mapé P.114 melding vlgt. P.115 geld Mapé verzocht P.116 report operaties FMK. P.117 int. rpt. japs. in FMK
Maandag 29 juni 1942
Op heden is door den chief (chefe) de posto een inlander uitgezonden richting Fatumalaka teneinde resultaten te rapporteren van de aanval op deze kampong van gisteren. Kap. de Jong heden naar Tilomar, zijn verzoek om munitie van gisteren zal hier besproken worden. Van Fatululi geen nadere berichten ontvangen. Later rapporteerde van Raaij dat resultaat van een ontmoeting van patrouille Michelhoff met belos en jap. politie, 20 belos waren gesneuveld en 7 jap. politie gevangen genomen, bijzonderheden hierover ontbreken nog daar de patrouille nog steeds in actie. Ongeveer 17.00 bericht van kap. van Swieten: vijand bevindt zich op een heuvel nabij Weloeli. De patrouille van Michelhoff te zwak om deze vijand aan te vallen daar deze blijkbaar bewapend zijn met o.a. TSMG. Versterkingen zullen morgen worden gezonden in de vorm van sectie E. die zich dus eerst enige dagen later naar zijn post zal begeven. Volgens rapporten binnengekomen bij SWIETEN zouden de hoofdleiders van de vijandige actie zich bij de troep op de heuvel bevinden. SWIETEN loofde een prijs van f. 50,- uit voor radja Atjeh die door mij werd verhoogd tot f. 100.
Het verslag, uitgebracht door kap de Jong, levert geen nadere bijzonderheden op, de actie heeft plaats gehad zoals gisteren omschreven. De door de chief de posto uitgezonden man komt eerst laat in de avond terug. Rapporteerde 5 á 6 doden en vele gewonden: hieronder zijn noch chinees noch temoeggoeng. Volgens zijn verhaal hebben, vrij kort na de aanval van ons, Japanners een bezoek aan de kampong gebracht. Sterkte ongeveer 60 man bewapend met mortieren ect. en komende van Haliloelik. Later in de avond zijn de japs weder naar Haliloelik teruggekeerd. Kap. de Jong verklaarde nog dat hij had horen roepen “ampoen” en hoorde schreeuwen dat het een en ander de schuld was van de chinees, echter het gevecht ging gewoon door. De houding van de troep is uitstekend geweest in alle opzichten. De afmatting moet geweten worden aan de langdurige aanvallen van malaria en aan de onvoldoende sokken. De expeditie zal 1/7 worden voortgezet in de kampong Kotabiroe, waar een belangrijk aantal wapenen moet zijn verborgen. De namen van de mensen bij wie de wapens zijn, zijn aan de kap. de Jong verstrekt. Opdracht vrouwen en kinderen sparen en zo weinig mogelijk bloed vergieten indien niet strikt noodzakelijk.
Overigens heden geen bijzonderheden.
Ingekomen berichten: L.I. 25 enemy concentrations L.O. 29 omtrent dringende telegrammen B. 29 int. rpt. L.I. 24 int. rpt. 28/6. B.9 int. rpt. B.8 ingelicht over bew. inlanders Marae L.i. 27 int. rpt.
Uitgaande berichten: P. 118 berichten aan Dutch H.Q. P. 119 doorgeven va telefoon van FKC P. 120 int. Rpt.
Dinsdag 30 juni 1942
Kap. De Jong heden naar Dacolo terug. Hedenavond actie tegen Kotabiroe. Van de posten werd hedenochtend geen bijzonderheden gemeld. Van Fatululi nog steeds geen nieuws over actie in Marae.
In de avond een tel van de Jong: wilde actie uitstellen i.v.m. onbekendheid van kampong, wilde eerst laten verkennen. Niet toegestaan door Kap. Breemouer: actie moeten heden plaats hebben. Later op de avond een telefoon van Fatululi die na het ontvangen van het telegram B. 12 de situatie er niet duidelijker op maakt. Kap. Swieten vraagt hulp tegen de kampong HASMETAN, radja Atjeh was, zoals te verwachten was, ontkomen. Schijnt er op onverklaarbare wijze in geslaagd te zijn in een zeer korte tijd de Marae volkomen op de hand van de japs te krijgen. De toestand wordt voor kap. Swieten zeer slecht: verschillende districten zijn thans geheel op de hand van de japs en er wordt thans eveneens rijst geleverd aan de Japanners In een zeer korte tijd is de schijnbaar goede toestand in de Marae wel zeer veranderd.
De gehele actie van de Hollands troepen bedoeld om uiteindelijk in contact te komen met japs is door deze onbetrouwbaarheid van berichten en bevolking teniet gedaan. De toestand in de Marae verschilt thans niet van die in de zuidelijk streken van Pl.1. I.v.m. gebrek aan wapens, schoenen en kleren is het niet mogelijk een reserve in te zetten en is het niet mogelijk met de Pl.’s op lange termijn te ageren. De toestand zal moeilijker worden naarmate het langer duurt. Teruggaan is uitgesloten, vooruitgaan niet mogelijk momenteel. I.v.m. de onbetrouwbaarheid van de districten wordt het bezetten van de posten in de Marae een riskant bedrijf. Over de actie van Michelhoff is bekend dat hij gevangen heeft genomen: 7 inlanders behorende tot jap. pol die zijn gefusilleerd, tevens een aantal inlanders heeft neergelegd en een vrij groot aantal gewond. De leiders waren natuurlijk niet aanwezig. Thans schijnt er een verzameling te wezen in Lahoeroes, 3 secties van Pl. II in die richting
Ingekomen berichten: L.O. 30 omtrent aankomst radio man Fli. B. 12 van Fli intel rpt. L.O. 31 niet ontvangen van P. 116 L.A. 7 aangekomen Hollands sold. L.I. 28 int. rpt. L.O. 32 vervanging van sec. Mal. Mem. O. 33 vastleggen van Kpgn. opgegeven door Sara.
Uitgaande berichten: L.A. 7 onvercijferbaar P. 122 int. rpt. P. 123 operation Kot. area
Woensdag 1 juli 1942
Te 11.30 uur rapport uitgebracht door de Jong over de expeditie naar Kotabiroe. De kampong leeg bevonden, behalve enige vrouwen en kinderen en oude mannen. Volgens verhalen van deze zouden alle zijn weggegaan uit de kampong na de aanval op Fatumalaka. Alle karabijnen zouden zijn ingeleverd te ATAMBOEA, echter werd beweerd dat in Kotabiroe nimmer karabijnen waren geweest. Zulks in tegenstelling met de door ons ontvangen berichten. De toestand werd door kap. de Jong bevredigend gevonden, de mensen schenen vredelievend en zeer bang voor represailles, zoals door ons genomen in PMK. Gerapporteerd werd dat buiten schuld een huis in brand is gegaan. Vermoedelijk oorzaak was: een vrouw beangst wegvluchtende heeft de kookpan omgegooid waardoor het huis in vlammen opgegaan. Een ander ongelukkig incident deed zich nog voort, dit zal evenwel zo veel mogelijk worden hersteld. De kap. de Jong loofde een prijs van f. 150,- uit voor radja Atjeh. Beweerd werd dat zich thans in Kotabot ook geen wapens meer bevinden Twee secties keren morgen naar Tilomar terug, de anderen blijven op hun standplaats Dacolo. De bedoeling is dat over enige dagen dit Pl. actie gaat voeren tegen de kampong HASMETAN in zuid Marae, teneinde het werk van Pl. 2 te verlichten. Evenwel zal er een sectie op Tilomar achterblijven. De berichten uit de Marae luiden verre van gunstig. Ongeveer 17.00 uur werd het eerst rapport uitgebracht door kap. van Swieten: het luidde dat Lahoeroes geheel verlaten was, geen verdere inlichtingen verkregen of radja Atjeh via Lahoeroes naar Atamboea was vertrokken.
De radja Atjeh had een soort fortificatie gebouwd tussen Weloeli en Noealain, alwaar hij zich met zijn volgelingen had verschanst. Deze is aangevallen door onze patrouille. Na deze aanval vele bloedplassen gevonden op balé2 terwijl eveneens P.S. No.1 werden aangetroffen, benevens enige lege hulzen. De belo’s hebben alles in de steek gelaten behalve de wapens. Het aantal doden is vermeerderd met twee, door de inlanders gevonden in een pisangtuin terwijl er gerapporteerd werd dat er een kleine kans bestond dat Radja Atjeh is gewond. Later werd gerapporteerd dat het als vrij zeker aangenomen kon worden dat een van de hoofdaanstokers Malilok was gedood en radja Atjeh zwaar, hoewel niet dodelijk gewond. Deze berichten worden alhier niet als betrouwbaar genomen. Het tweede rapport uitgebracht door Fatululi luidde wederom minder gunstig: nl. de verbindingspost te Weloeli, bestaande uit 5 man, zou zijn overvallen door Belo’s. Het 1 en ander werd gerapporteerd door 2 politieagenten gevlucht uit Weloeli en te Fatululi aangekomen. Bevestiging is niet ontvangen, het een en ander zal nader worden onderzocht door patrouilles. De toestand in Marae schijnt steeds ongunstiger te worden.
De wijze van berichtgeving en organisatie is nog niet geheel duidelijk. Het is een raadsel waarom 5 mensen, alleen bewapend met pistool colt. 32, achtergelaten worden in een dergelijk vijandige gezinde streek, terwijl er niet ver vandaan 3 secties opereren. De berichtgeving is op zijn minst genomen zeer vaag en kap. van SWIETEN weet eveneens nog niet precies wat zich thans afspeelt. De ontwikkeling van de toestand is evenwel duidelijk, de gehele Marae is evenzeer onbetrouwbaar als Fatumalaka of Kotabot. De toestand is volkomen verkeerd beoordeeld en gebaseerd op minder goede en onbetrouwbare berichtgevers. Omtrent de algemene toestand thans werd een uitgebreid rapport geschreven aan Mapé waarin de nadruk werd gelegd op de behoefte aan wapens en voldoende kleding en schoeisel. Het vormen van een behoorlijke reserve is momenteel uitgesloten, de actie die zal plaats hebben door Pl.1 in de Marae ligt geheel buiten het kader van de acties in het algemeen. Verdere berichten van de Marae worden verwacht, alhoewel deze uitermate schaars binnenkomen.
Ingekomen berichten L.O. 34 aanbieding telefoon Australië W. 147 telefoon Australië
Uitgaande berichten P. 124 Sara verz. om inl. B.l2 P. 125 reply 0.33 location district P. 126 Sara opgave namen etc. verzocht P. 127 susu int. rpt. P. 128 susu opgaven namen gevraagd. P 129 report on native situation 1/7 P. 130 verve. sect. Mal. mem doorgegeven aan Sara.
Donderdag 2 juli 1942
Hedenochtend keerde het platoon van de Jong te Tilomar en te Dacolo terug. De oorspronkelijk opzet, dit platoon te laten opereren in de Marea, is uitgesteld moeten worden i.m. de onduidelijk toestand in de Marae. Het zou te riskant zijn dit platoon in te zetten in een terrein waarvan de informaties thans dermate ongunstig zijn en de bekendheid van de bewegingen van de Japanners zo gering. De berichten uit Fatululi luidden verre van gunstig, het eerste bericht kwam van Begemann die in Maliana zit en die rapporteerde aan SWIETEN dat ongeveer 120 japs en jap. politie in Weloelie zouden zitten met de bedoeling heden op te rukken naar Raiboeboe, en daarna verder door te gaan naar Portugese grens. Het is voorlopig nog een raadsel hoe Begemann aan deze berichten komt, hij is nl. reeds geruime tijd gedetacheerd bij de Ind. Coy. Begemann wist verder mede te delen dat de Hollandse code, vastgelegd in P.108, in handen van de vijand zou zijn gevallen. Bijzonderheden ontbreken voorshands. Het 1 en ander doorgegeven aan Mapé met mededeling dat P.108 gecanceld wordt en met verzoek de codenaam te wijzigen, hetgeen in de loop van den dag geschiedde. Het tweede bericht van Fatululi luidde dat het bivak de passangrahan en verschillende andere woningen te WELOELI door japs en beloes in brand zou zijn gestoken en dat alle zich daarin bevindende barang van de verbindingspost in handen van de vijand zou zijn gevallen, de code incluis. Het derde bericht ontvangen ongeveer 14 uur 30 luidde dat 6 van de 8 man van de verbindingspost WELOELI terecht zijn. Deze meldden aangevallen te zijn door ongeveer 50 man met automatische wapens en handgranaten, terwijl al hun barang in handen van de vijand is gevallen incluis code, die zich dus in de barang bevond. Van Swieten schijnt verbinding te hebben met de E. sectie, echter nog niet met sectien F. en G: alle pogingen worden in het werk gesteld on die verbinding tot stand te brengen. SWIETEN schijnt de toestand vrij duister in te zien. Tot tweemaal toe vraagt hij of het nodig geoordeeld wordt zijn voorraden naar achteren te verplaatsen. Daar de toestand in de Marae in het hoofdkwartier zo mogelijk nog onduidelijker is dan bij Pl. H.Q., moet deze beslissing geheel aan Swieten overgelaten worden. Verder wordt in de loop van de dag geen nieuwe bijzonderheden ontvangen.
Zijlstra vraagt of er voortgegaan moet worden met patrouille op kleine schaal: toegestaan mits voldoende van tevoren gewaarschuwd en bekendheid met richting.
Ingekomen berichten L.A. 12 opgaven namen voor A. L.I. 29 intel rpt . L.O.37 sara message procedure L.A. 13 verandering naam McKenzie L.O. 39 omtrent P. 130 L.O.40 verandering codenaam
Uitgaande berichten P. 131 int. rpt. P. 132 operations Pl. r. P. 122 canceling dutch code P.108 P. 134 reply L.O. 40 P.. 135 reply L.0. 39
Vrijdag 3 Juli, 1942
In de ochtend een telefoon van Zijlstra die een bericht van de radja van Haliloelik heeft ontvangen dat de Japanners de bedoeling zouden hebben om op ongeveer de 12de van deze maand met een sie. en een ongeveer 100 beloes een patrouille te gaan maken langs de Portugese grens in het gebied van Lahoeroes. De radja van Haliloelik zou gedwongen zijn mede te gaan. Omtrent datum wijziging zou deze radja nog later bericht sturen. Dit bericht wordt als betrouwbaar beschouwd, zijnde de radja steeds loyaal gebleven. Tevens werd gerapporteerd dat de sterkte te Haliloelik momenteel zou zijn ongeveer 20O man, de rest zou zijn teruggekeerd naar Atamboea. Over Atamboea rapport dat de Japanners zouden zijn gelegerd in de kampong BAROE en langs de weg naar Atapoepoe. Het radiostation zou zich tevens in de kampong Baroe bevinden. Van Haliloelik werd tevens medegedeeld dat de Japanners ‘s avonds legerden in groepen van 5 bij de schuilloopgaven, bevreesd voor luchtaanvallen.
Rapport van kap. van Swieten contact met de beide sectien weder tot stand, verdere bijzonderheden ontbreken nog. Van 8 man van de verbindingspost nog steeds twee niet terecht. Overigens heden geen bijzonderheden.
Ingekomen berichten L.I. 32 int. Rpt. B. 16 weekly strength return FLI. Ongewap. L.A. 19 evacuatie
Uitgaande berichten P.137 uitgegeven codewoorden en codenamen. P. 136 schr. behorende bij P. 137. P. 138 int. rpt. P. 139 verzoek voornamen Schreuder. P. 140 evacuatie Syauta.
Zaterdag 4 Juli, 1942
Bericht van Fatululi dat twee sectien zich bevinden in NOEALAIN en een sectie te DEBOELOELIK. De sectien hebben alle persoonlijke bezittingen verloren, vermoedelijk waren deze achtergelaten in WELOELI onder bewaking van de verbindingspost. Bij de overval van deze post is alles verloren gegaan, dringend werd gevraagd om aanvulling van kleren en schoenen, hetgeen voorshands onmogelijk. Gewonden aan onze zijde geen, evenwel worden er thans 4 man vermist waarbij inbegrepen twee man van den verbindingspost. Een uitgebreid rapport over het gebeurde in de Marae kan morgen hier verwacht worden. Zijlstra vraagt een patrouille uit te sturen langs het grensgebied in de buurt van Laktoetoes. Toegestaan: sterkte een sectie, duur drie dagen. Kap. SWIETEN rapporteert verder vele malaria gevallen en voetwonden, verzoekt om verband en medicijnen, eveneens momenteel niet beschikbaar. Laat in den avond een rapport van Fatululi omtrent verplaatsing van Japanners naar kpgn. in de buurt van de Bkm. Rivier. Dit onmiddellijk doorgegeven aan Mapé. Overigens werd heden geen bijzonderheden ontvangen.
Ingekomen berichten: L.A. 22 repl. 139 L.A. 25 kap. B. commandant N.I. troepen Timor. L.O. 59 aankomst wapens etc. L.O. 1 sterkte opgave L.O. 34 afgezanten van japs.
Uitgaande berichten P. 141 intel rpt. P.142 weekly strength return P. 143 weekly int. rpt.
Zondag 5 Juli, 1942
Heden in de vroegen ochtend vele vliegtuigen gerapporteerd Atb. en Atp. Gebombardeerd. Vlgtn. verdwenen in richting Dili. Gerapporteerd door Fatululi: de japs zouden het plan hebben binnen een of twee dagen op te rukken naar Port grens en door te gaan naar Suai. Verder zouden de japs een versterking hebben ontvangen van 8 stukken geschut en gas gaan gebruiken. De bron van deze inlichtingen is niet duidelijk, verder berichten hieromtrent worden afgewacht. Bericht van Dacolo: sectie Zijlstra heden op patrouille. Van de overige posten geen bijzonderheden. In de avond bericht van Fatululi: alle mensen thans wederom terecht, in tegenstelling met het zo juist ontvangen rapport waarin nog drie vermist gemeld werden. Van de bewegingen der japs geen bijzonderheden.
Ingekomen berichten: B. 19 int. rpt. FACO. L.A. 27 omtrent van Ligten L. A. 30 evacuatie Syauta L.A. 29 soldaten te Mapé
Uitgaande berichten: P. 146 melding vliegtuigen P. 147 melding vliegtuigen P. 148 melding vliegtuigen P. 149 int. rpt. P. 150 aanbieding der bijlagen.
Maandag 6 Juli, 1942
Van de posten wordt geen bijzonderheden ontvangen, de dag verliep volmaakt rustig.
Ingekomen berichten; B. 20 int. Rpt. FACO L. I. 34 int. Rpt. SUSU L. O. 53 P.X. naar LOTO L. I. 36 ant. P. 155.
Uitgaande berichten: P. 151 L.A, 30 ack. P. 152 rep. L.A. 29 P. 153 int. Rpt. nil. P. 154 Commandant N.I. Tpm. Australië overlijden Roemondor. P. 155 repl. L.I. 34
Dinsdag 7 Juli, 1942
Heden bericht van vac. dat de Japanse paarden verzamelen te FAL. teneinde volgens hun eigen zeggen transporten te vervoeren van HALILOELIK naar ATB, en ATP. volgens inlanders zou het zijn teneinde DAC. te overvallen. Verdere berichten uit DAC, wijzen op jap. patrouille activiteit in de richting TOBAKI en LATOETOES, bevestiging van deze berichten nog niet ontvangen. Van een radja van HALILOELIK een overzicht ontvangen van de gebeurtenissen van den laatste maand. Bericht van FACO dat een niet bevestigd bericht is binnengekomen van één niet betrouwbare bron dat de Japanners in drie colonnes zouden oprukken door de MARAE nl een naar Weloeli een naar ASOEMANOE en een naar DEBOEL0ELIK verdere bijzonderheden niet aanwezig. Kap.B. en F. morgen naar SUAI, vertrek Breemouer uitgesteld in verband met geruchten bewegingen Japanners. Overigens heden een bijzonderheden
Ingekomen berichten: L.O. 50 int. Rpt. van FACO niet ontvangen
Uitgaande berichten: P. 156 int. Rpt. P. 157 int. Rpt. PL. 2 area.
Woensdag 8 Juli 1942
Door B: werd gestraft met acht dagen streng arrest den Men. fuselier PESIK Nr. 28524 o.r. “aan een lastgeving van een meerdere om zich van de plaats van een ruzie te verwijderen eerst na herhaling voldaan, bovendien tegenover dien meerdere een zeer ongepaste opmerking gemaakt.” Bericht van Z.: heden terug van patrouille medegedeeld tijdens patrouille geen bijzonderheden. In Fatumean een inlanders ontmoet van Atamboea die berichtte dat W/T thans bij km. 2 van Atb. Het weghalen van paarden in de diverse kampongs. schijnt een strafmaatregel te wezen omdat de bewoners de weg gewezen hadden naar Fatumalaka. Overigens van de patrouille niets bijzonders. Gisteravond laat bericht: 2 Javanen ontsnapt uit Atamboea evenals 11 Australiërs.
Van de posten wordt geen bijzonderheden gemeld. Heden goederen gearriveerd van de overzijde. Liaison derwaarts vertrokken. Geruchten gaan dat Australische consul mee zal teruggaan en dat Hollandse consul zich eveneens te Camanasa bevindt.
Ingekomen berichten: L.I. 40 int. rpt. B. 22 int. rpt. L.O. 57 codenamen Ind. Coy. L.O. 55 idem hospital Australiërs. S 9/42 package for safekeeping L.I. 37 omtrent reliability van int rpt. L.A. 30 identiteitsplaatse van ROMPAS.
Uitgaande berichten: P. 158 1nt. rpt. P. 159 omtrent Oecussi P. 162 ack. no. L.O. 57 P. 163 aanbieding der bijlage aan FACO P. 164 Faco int. rpt. bijzonderheden Dilly.
Donderdag 9 Juli 1942
Melding van Horstink: heden op patrouille richting LAKTOETOES, sterkte een sectie. Bericht van de postcommandant: bevolking Kotabot en omstreken thans genegen de Hollandse troepen, patrouillerende in hun gebied, van etenswaren e.d. te voorzien. De bevolking schijnt alle moeilijkheden te wijten aan de radja van Alas: heeft alle wapenen inderdaad weder ingeleverd en schijnt zeer bevreesd voor represailles van onze zijde. Van de posten geen bijzonderheden. In de avond een rapport van SWIETEN omtrent ATAMBOEA luidt volgt: Atamboea thans verlaten door Japanners. Zijnde zij bevreesd voor bombardementen, zij verblijven thans langs de weg van ATAMBOEA naar Lahoeroes en langs de weg ATAMBOEA naar Kefannanoe. Gerapporteerd wordt dat het vliegveld HALIWEN door de japs is gerepareerd, thans gereed voor gebruik. Japs schijnen te hebben gezegd dat zij binnenkort wederom in bedrijf zullen stellen. Japans moreel niet zeer hoog, zeer bevreesd voor aanvallen uit de lucht d.m.v. bombardementen en mitrailleurs.
Een inlander meldt dat de Japanners het plan zouden hebben a.s. zaterdag wederom patrouille te gaan maken in de MARAE in richting RAIBOEBOE. Gemeld wordt dat als tolk te Kefannanoe voor de japs dienst doet een res. 2e luit. van het K.N.I.L. uit Ambon zijnde een taalkundige. Niet bevestigde berichten zeggen dat deze mee geweest is bij de tocht naar Lahoeroes van de japs van verleden week. Al deze rapporten worden vrij waarschijnlijk genoemd In Kefannanoe verblijven japs in passanggrahan. Liaison morgen weder terug in Tilomar rapporteerde wapens etc. aangekomen overige goederen onbekend. Verder heden geen bijzonderheden.
Ingekomen berichten: B. 23 int. rpt. van FACO L.I. int. rpt. (7).
Uitgaande berichten : P. 165 int. rpt. P. 166 int. rpt.
Vrijdag 10 Juli 1942
Geen bijzonderheden van alle posten.
Voor inkomende en uitgaande brieven en telegrammen zie agenda inkomende en uitgaande stukken.
Zaterdag 11 Juli, 1942
Aankomst van Siefken met 50 karabijnen en 5 karabijnmitrailleuren van Camanasa. Alle bleken in goede staat te verkeren, de karabijnen moesten echter opnieuw in elkaar gezet worden. De munitie was tijdens het vervoer net [nat] geworden evenals de houderbakken karabijnmitrailleuren.
Van de posten geen bijzonderheden.
Zondag 12 juli, 1942
Van de posten geen bijzonderheden. Patrouille Horstink bevindt zich thans in FATUMEAN, heeft gepatrouilleerd in de buurt van FATUMALAKA en 2 inlanders gevangen genomen die zich in een huis bevonden, alwaar een inlands geweer, speer en pijl en boog. Deze inlanders medegenomen naar Fatumean. T.z.t. worden deze op transport gesteld naar TILOMAR en verder doorgezonden naar BOBONARO. Fatululi meldt radiozender defect.
Maandag 13 Juli, 1942.
Horstink meldt de beide gevangenen van gisteren ontsnapt, bewaking onvoldoende geweest. Patrouille Horstink keert morgen weder te Dacolo terug. Overigens van de posten geen bijzonderheden.
Dinsdag 14 Juli, 1942
Patrouille Horstink terug te Dacolo, sec. A. heden op weg naar Fatumean. H. rapporteert toestand in de buurt van Laktoetoes gunstig te noemen. Bevolking schijnt hulpvaardig te zijn, het 1 en ander zal met grote voorzichtigheid beschouwd worden. Enkele rapporten over ATAMBOEA binnen gebracht door een gewezen politie agent. Deze man wordt zeer door Zijlstra aanbevolen, zal zich te Tilomar melden om eventueel tijdelijk aangenomen te worden in het leger. Bijzonderheden omtrent ATAMBOEA: hoofdzakelijk het ernstig voedseltekort van de japs, zij houden momenteel verblijf te kampong Baroe en kampongs langs de weg naar BKM. . rivier. Rapporten over voedseltekorten kwamen eveneens via chief de posto van de Dilly zijde.
Haliloelik thans geheel omgeven door loopgraven, volgens verhalen van inlanders zouden de japs hun verteld hebben dat over enige dagen de Amerikanen kwamen. Overigens heden geen bijzonderheden. Het ongewapende detachement Fatululi arriveerde heden. Evenals 5 man van LOLOTOI en de twee man ontvlucht uit ATAMBOEA, nl. SOEKIRO jav. kpl. zvl. en men. sergeant SARAUN, die niet veel nieuws uit ATAMBOEA weten mede te delen.
Woensdag 15 Juli , 1942
Rapport van Fatululi: Japs zouden gisteren in LAHOEROES zijn aangekomen, gerapporteerd door eigen patrouille. De voorgenomen reis van O.C. PL.11 naar TILOMAR wordt uitgesteld. Bedoeling van Japanners vermoedelijk voedsel halen. Later op de dag gemeld dat er geen bijzondere bewegingen waren waargenomen en dat alles rustig was, zodat SWIETEN morgen richting TILOMAR. Overigens heden geen bijzonderheden.
Donderdag 16 Juli 1942
Liaison heden naar Sowai. Syauta id .Hekking LOLOTOI. Fatululi meldt jap. politie, bestaande uit ongeveer 60 man, aangekomen te Weloeli. Japs, rajda Atjeh en MOH. SALEH worden gerapporteerd in Lahoeroes vermoedelijk op zoek naar voedsel. Rapporten dat de voedsel toestand in ATAMBOEA zeer slecht is. Luit. Michelhof geeft sectie G. opdracht te vertrekken richting WELOELI en sectie F. voor wegafsluiting west van WELOELI, nadere rapporten worden afgewacht. Van de overige posten geen bijzonderheden.
Vrijdag 17 Juli 1942
Nadere rapporten over toestand MARAE: op het horen van de nadering van sec. G. vijand vertrokken uit WELOELI richting ATAMBOEA onder achterlating van enige barang. De vijand was gewapend met 36 karabijnen en 8 Tim. geweren. Omtrent radja Atjeh geen nadere bijzonderheden. Kap. van Swieten heden te Tilomar voor besprekingen omtrent toestand MARAE. Oordeelt thans de algemene toestand niet ongunstig. Berichten van de zuid sector over bewegingen japs in de buurt van TOBAKI, deze berichten nog niet bevestigd.
Zaterdag 18 Juli 1942
Kap. SWIETEN heden naar Fatululi teruggekeerd. Pl. I onder commando Kap. de Jong vertrokken richting DACOLA. Opdracht: patrouille richting BOAS-TOBAKI en WEMASA, machtsvertoon, wapens buitmaken. Sterkte Pl. I. minus 1 sie, ongeveer 45 man. Telefoon bericht van Dacola: kap. de JONG aldaar aangekomen en bericht dat rapporten uitwijzen dat thans TOBAKI BOAS door Japanners bezet terwijl grens heuvels bezet door inlanders met kijkers. Vraagt instructies. Latere rapporten binnengekomen te TILOMAR van ongeveer dezelfde strekking, is uitgebreider. Deze rapporten luiden: TOBAKI BOAS en BESIKAMA door Japanners bezet, TOBAKI zou door 400 japs bezet zijn. Inlandse hoofden rapporteren opdracht te hebben gekregen weg aan te leggen van TOBAKI naar SUAI langs zuidkust. Jap. patrouilles, sterk ongeveer 50 man, zou patrouilleren langs de grensrivier M. MASIN, verdere bijzonderheden ontbreken alsnog. Deze rapporten worden eveneens binnengebracht door STEIN van HENSBROEK komende uit Suai.
Zondag 19 Juli 1942
8.15 bericht van FATUMEAN: inlanders hebben gerapporteerd 150 Japs te paard te LAKTOETOES aangekomen. Sectie commandant zegt de goederen reeds te hebben achteruit gebracht. Kap. de Jong opgebeld en op de hoogte gebracht. Boomsma opdragen indien nodig terug te trekken richting Dacolo, een vertragende actie voerende. Kap. de Jong gevraagd een patrouille uit te zenden voor waarneming op LAKTOETOES teneinde bevestiging van het bericht te kunnen verkrijgen. Door Kap. de Jong drie man op patrouille gestuurd waarvan na enige uren één teruggekeerd met het bericht dat gisteren 50 belos van de jap. politie te Laktoetoes zijn aangekomen. Daar geïnformeerd hebben naar Hollandse patrouilles en wederom na een half uur vertrokken naar Haliloelik. Vrijens en Nuezenburg (Nuissenberg) verder door om een opdracht uit te voeren. Het bericht doorgegeven aan Fatumean door kap. de Jong die melding krijgt FTM. verlaten door Hollanders: het bleek dat Boomsma patrouille was gaan maken richting grens. Ongeveer 15.30 bericht van Portugese zijde Hollandse patrouille slaags met jap. patrouille nabij KOTAFON tussen FTM. en Fatumalaka. Dit bericht bleek niet waar te zijn. Boomsma bevindt zich langs de weg van FTM. naar DACOLA met een halve sectie en de andere halve sectie bevindt zich nog steeds te FTM. Wel enige schoten gehoord uit richting DACOLA. Bericht ven Fatululi: Vijandige wachtposten langs M.Merak en M. Baukama, sterkte wachtposten tussen de 30 en 50 man met mitrailleurs. Voorposten dt. de Mataoe versterkt met een kanon. Schuilplaatsen van Japanners te DEROKMASIN en VAHINOEAN. Belo’s vinden het niet best dat de Hollanders in de Marae zitten omdat ze de Japanners aantrekken. Vliegveld HALIWEN thans geheel in orde. Sterkte Japanners ATAOEPOE zeer ongeregeld laatsten tijd, variërende van 150-200 man. Volgens bev. meer japs te ATAMBOEA aangekomen. Tot voor 20 dagen hoofdkwartier japs te SOE gevestigd Atamboea. Chinese school niet meer bezet, wel gevangenis. Rijst schijnt nog in voldoende hoeveelheid aanwezig te zijn, wel een tekort aan vlees en geld.
15.00 Boomsma op de plaats aangekomen tussen Dacola en FTM, op driespong weg naar Foren, l7.00 opdracht weder naar FTM terug te keren.
Maandag 20 juli 1942
Van alle posten wordt geen bijzonderheden gemeld. Boomsma heeft verkenningen verricht teneinde een plaats te vinden waarbij overtollige munitie etc. kan opbergen. Rapporteert later plaats gevonden op weg naar FOREM. Overigens heden geen bijzonderheden.
Dinsdag 21 Jul1, 1942.
Van de posten geen bijzonderheden. Fatululi rapporteert een gepensioneerde aangekomen en 2 soldaten: worden teruggestuurd naar Tilomar. Marae alles verder rustig evenals andere sectoren.
Woensdag 22 Juli 1942.
Sectie B. van Pl. I. en Pl, commandant keren heden weder naar Tilomar terug, nog geen nadere berichten van Vrijens en Neuzenburg [Nuissenburg] ontvangen. 16.00 Bericht van Dacolo: Piernbaum behorende tot de patrouille van Horstink daar aangekomen, meldt patrouille Horstink 21/7 ongeveer 21.15 u. aangevallen door Japs in hun bivak en omsingeld. Ontving mitrailleur- en mortiervuur. Weet verder niets te vertellen, troep is blijkbaar uiteen geslagen. Later op de avond komen nog meer mensen van de sectie aan in TILOMAR en DACOLO. In totaal teruggekeerd 5 man. Uit de berichten bleek dat de patrouille ongeveer 21.15 ‘s avonds in kampong AOEREN is overvallen door een gemengde troep van 40 Japanners en 150 beloes. Als wachten waren slechts uitgezet 4 galerijwachten, hetgeen wel wat weinig in een vijandelijk streek. De troep heeft blijkbaar ook niet gekleed geslapen daar vele schoenen en uitrustingen verloren gingen, tot op heden echter alle wapens terug. Uit de verschillende verhalen bleek dat er wel gevochten is, echter niet georganiseerd: iedere man heeft zich verdedigd en is op eigen gelegenheid achter uitgegaan. Volgens berichten zijn 6 of 7 japs neergelegd. Geen automatische wapens werden door den vijand gebruikt alleen handgranaten. Onze automatische wapens zijn eveneens niet gebruikt, de reden hiervan is nog niet bekend.
Donderdag 23 Juli 1942
Gisterenavond laat een gewonde binnengebracht met een schot door de hand (KOROMPIS) terwijl TAHAPARIJ eveneens licht gewond is aan den voet. In de loop van deze ochtend komen nog meerdere mensen binnen in DACOLO en TILOMAR. Om 12.00 zijn 11 van de 19 binnen, Horstink met 7 man nog afwezig. Sectie B, onder van Haren, wordt uitgezonden om deze mensen op te sporen. Ongeveer 14.15 bericht dat Horstink met vier man is aangekomen te TILOMAR. Sectie B is eveneens weder teruggekeerd.
Dacolo meldt grote verzamelingen inlanders in de heuvels van AILALA: zij schijnen gewapend te zijn met speren. Volgens berichten binnengekomen van inlanders schijnt de Hollandse grens bewaakt te zijn door belo patrouilles en zouden japs opdracht gegeven hebben een bivak te bouwen in WEBOEA, betrouwbaarheid van dit bericht wordt nader bekeken.
Fatululi meld ernstige zieke in de MARAE. In de middag meldt de sergeant BOPP zich nog te Dacolo, is aan den voet gewond. Van de sectie Horstink mankeert thans nog BOLANG. Men. fus. Bopp verklaart dat minstens 6 japs zijn gevallen. Horstink’s verslag is weinig zeggend, waar het zeer onverwachts is gebeurd en een ieder voor zich heeft gevochten is er niets te zeggen van de algemene houding van den troep. Blijkbaar is er geen tijd geweest iets te organiseren, de meeste mensen zijn weggegaan zonder schoenen en verschillende veldzakken vielen in handen der vijand. Geen papieren van waarde gingen verloren. Kap. SWIETEN heden te Tilomar voor bespreking.
vrijdag 24 Juli 1942
Berichten over bombardement TOBAKI en Haliloelik, volgens berichten van inlanders 20 japs te HALILOELIK gedood. De jappen schijnen zich thans zeer te hebben verspreid, nl. km. 26 – Boas – Tobaki en Haliloelik. Kleine aantallen, sommige in tenten, in Boas in chinees huis, in Tobaki in passanggrahan. Vrijens, Neuzenburg [Nuissenberg] en Pattiwael heden terug van patrouille richting Haliloelik. Rapporteren 4 landmijnen geplaatst in de buurt van km. 24. Volgens later ingekomen berichten van inlanders is een auto van Japanners bestuurd door Australiërs in de lucht gevlogen waarbij 1 jap. en 1 Australiër gewond. Latere betrouwbare berichten van de radja van Haliloelik wijzen uit dat 2 landmijnen zijn geëxplodeerd als gevolg hiervan een auto van de japs in de lucht gevlogen. 2 japs gedood, 3 gewond en Australische bestuurder zwaar gewond. De verspreiding van de Japanners langs de weg Haliloelik – Tobaki wordt bevestigd, evenals 20 doden tijdens de luchtaanval op Haliloelik. In Tobaki Japs van pastorie naar Passanggrahan verhuisd. Van de posten geen bijzonderheden.
Zaterdag 25 Juli 1942
Van de posten geen bijzonderheden. 1 sectie Pl. 111 vertrekt morgen richting FOREM voor verkenning bivakken, het overig gedeelte zal Z.S.M. volgen. Overigens heden geen bijzonderheden.
Opgezonden naar Australië ddo 25-7-42 de Luit. Adjudant (Th. de Winter)
DAGBOEK Ned. Ind. Troepen Timor
Dagboek t/m 25 juli opgestuurd naar H.Q. Melbourne
Dagboek 25 Juli t/m 8 Aug. in verband met afwezigheid Lt. Adj. bijgehouden door Sergeant Poelman en vernietigd op 10-8-42.
Zondag 9 Aug. 1942
De gebruikelijke geruchten van Jap. verzamelingen te Atamboea doen wederom de ronde, bevestigd worden deze niet. Niets wijst momenteel op een verandering in de huidige toestand.
Van alle posten worden geen bijzonderheden ontvangen.
Maandag 10 Aug. 1942
6.00 uur worden schepen waargenomen vanaf TILOMAR, zich bevindende tussen BECO en SUAI. Er is een zeer belangrijke luchtactiviteit van de zijde van de Japanners. Bombardementen worden waargenomen van SUAI en beschietingen van BECO worden gemeld. Alles wijst op een landing van de Japs aan de Zuidkust met bedoeling de geallieerde troepen af te snijden. Jap. opmars wordt gemeld uit richting ATAMBOEA. Radio verbinding met FORCE H.Q. onmogelijk, later leek dit te zijn door het vernielen van het Radiostation te MAPE door Belo’s. De Chef de Posto meldt enige bombardementen van MAPE en BOBONARO. Chef de Posto en familie maken zich gereed te verdwijnen, hierbij beslag leggende op vrijwel alle inlanders en paarden die beschikbaar zijn. In verband met de bewegingen der Japanners wordt besloten het Hoofdkwartier terug te trekken op LOLLOTOI, evenzo PL.I en III krijgen opdracht zich over MAUCATAR naar het oosten te verplaatsen. Door de zeer grote luchtactiviteit der Japs en het zo veilig mogelijk stellen van de voorraden aanwezig in H.Q. zoals wapenen, munitie en schoenen enz. afmars 11.00 uur. De voorraden worden gebracht naar een inlandse woning in de nabijheid van de bivakken. Detonatoren van landmijnen en handgranaten worden afgenomen en meegevoerd. Het opslaan van deze voorraden in de inlandse woning vermoedelijk weinig succes wegens roofzucht inlanders, die de post Tilomar plunderden na ons vertrek. In MAUCARTAR aanwezig Kap. van Swieten met staf, teruggetrokken van FATULULI. Rapporteert FATULULI in brand NOEALAIN in brand, Secties NOEALAIN bevinden zich te LOLLOTOI. Sectie TAHON trekt terug richting MALIANA, en voegt zich bij Australiërs. Gerapporteerd wordt verder TILOMAR, FOHOREN, DACOLO, FATULULI en MEMO door Japs bezet. Na veel moeite telefonische verbinding met BOBONARO alwaar maj. Cape zich bevindt. Na LOLLOTOI opdracht te handelen naar bevind van zaken. De telefoons op de verschillende posten die bezet zijn, worden gebruikt door de Japs voor afluisteren. Gemeld aan H.Q. dat Dutch H.Q. zich 11/8 naar LOLLOTOI verplaatst.
Radio opgesteld te MAUCARTAR. Alhoewel elk uur oproepende op opgegeven golflengten de gehele nacht niet in staat verbinding te krijgen, daardoor gedwongen alle berichten enz. telefoon af te handelen. Alle brieven, codes (marine code incl.) door mij vernietigd.
Dinsdag 11 Aug. 1942
In den ochtend van deze dag bevinden zich te MAUCARTAR:
PL. I onder commando Kap. de Jong, PL. III onder commando Lt. Zijlstra, Stafwacht onder commando Adj. Nauta en H.Q. Pl.II onder Kap. van Swieten. De opdracht wordt gegeven patrouille uit te sturen richting DEBOS en BECO (het laatste is gezien de loop der verdere gebeurtenissen blijkbaar niet geschied). Als terugtocht doel wordt voor alles aangegeven SAME. Ongeveer 11.00 u. vertrekt H.Q. MAUCARTAR richting LOLLOTOI. Aangesloten hebben zich de groep Australiërs van CAMANASA, die de aldaar vrijdag jl. aangekomen voorraden hebben vernietigd, o.a, radiotoestel, accu’s, 60 Amerkaanse uitrustingen, Vickers M.guns en mortiergranaten etc. etc.
Het gebouw der voorraden is gebombardeerd en getroffen. Het huis van Sr. LOPEZ is gemitrailleerd, deze bevindt zich met familie en huisraad compleet te MAUCARTAR bij Radja. Hierbij heeft zich Sr. RABALO (Chef de Posto TILOMAR) aangesloten eveneens compleet met familie en huisraad. Alle Chefe de Posto’s hebben opdracht gekregen van hun posten terug te gaan indien gevaar dreigt. Voorgesteld wordt het zenden van patrouille naar BECO en DEBOS door de staf PL. II. Of die zijn uitgevoerd werd nimmer vernomen. Op weg naar LOLLOTOI gepasseerd door Kap. van Swieten met staf te paard. Kap. Breemouer eveneens te paard. Tegen 17.00 u. in de nabijheid van LOLLOTOI tommygun-, brenngun- en geweervuur. LOLLOTOI bleek bezet door Japanners. Kap. van Swieten met sectie MICHELHOFF enige momenten weerstand geboden en moest voor uit verschillende richting komende vijand (BECO en MAPE), teruggaan.
Omtrent lot Lt. Michelhoff, die met malaria te bed lag is niets bekend. Sr. Lopez en Sr. TILOMAR bevonden zich in de post toen de Japs kwamen, omtrent hun lot vele verwarde verhalen. De sr. TILOMAR schijnt gewond te zijn. Vrouwen en kinderen van LOLLOTOI waren afgevoerd richting BOBONARO m.u.v. l vrouw met kind die wisten te ontkomen. Radio viel in Japs handen evenals verschillende voorraden aanwezig te LOLLOTOI. Alle Hollandse militairen, w.o. kwartiermeester en Olt. Siefken, in verschillende richtingen uit elkaar gegaan, geen gegevens. Van de eerstgenoemde beschietingen van ons in de nabijheid van LOLLOTOI werd door diverse belo dragers gebruik gemaakt om met veldzakken etc. te verdwijnen om nimmer meer terug te gaan. Zo gingen de uitrustingen van Kap. Breemouer waarin zich de kas bevond (+ f .1000), de uitrustingen van Cap .Francis en Lt. Adj wederom (thans voor de 2e maal) verloren. Teruggetrokken werd door enige Hollandse O.On., Kap., Lt. Adj. en een groep Australiërs w.o. Cap. Francis en Lt. Dorman in de richting MAUCARTAR met de bedoeling in de vroege ochtend de rivier Oost van MAUCARTAR te bereiken, en langs de Noord door te komen naar SAME. Alle overtollige uitrusting en paarden werden afgedankt. Deze nacht overnacht, enkele vuren op een heuvelrug waargenomen en vele lichten in de kali West van LOLLOTOI.
Woensdag 12 Aug. 1942
In de vroege ochtend de kali MAUCARTAR bereikt, aldaar aangetroffen verschillende kleine groepen Hollandse militairen w.o. de groep Nauta. Sectie Michelhoff achtergebleven, zeggende de eenheden niet meer te kunnen volgen. De platoons de Jong en Zijlstra, die 11/8 onderweg waren van MAUCARTAR richting LOLLOTOI, hebben op het horen schieten rechtsomkeert gemaakt en blijkbaar de kali MAUCARTAR in Noordelijke richting gevolgd. Deze dag werd getracht door een vrij snelle mars langs de kali contact de krijgen met beide platoons, hierin werd niet geslaagd. De partij is thans ongeveer 40 man sterk (Hollanders en Australiërs) De kali word enige uren gevolgd en daarna afgebogen naar het Westen waar in een kampong aangetroffen worden Dr. The en enige militairen ontkomen uit LOLLOTOI. Weten geen verdere bijzonderheden te vertellen. Na een korte rust doorgemarcheerd onder dekking schemering, bedoeling is via BOBONARO en MAPE in de richting SAME te gaan.
Donderdag 13 Aug. 1942
Tijdens mars heden bericht ontvangen BOBONARO en MAPE: beide bezet door de Japanners. Besloten wordt thans richting ATSABE te gaan. Berichten worden ontvangen dat zich aldaar grote hoeveelheden Australiërs zouden bevinden. Tegen de avond wordt halt gehouden in een kampong. Dezen dag, in verband met slechte weg, weinig gevorderd.
vrijdag 14 Aug. 1942
Doorgemarcheerd richting ATSABE, de middagrust in een kampong middagmaal. 17.00 u. vertrek. Wegens zeer slechte weg 20.00 uur mars afgebroken. Weg leidt naar 3-sprong AINARO-BOBONARO-ATSABE.
Zaterdag 15 Aug. 1942
5.45 u. afgemarcheerd richting MAROBO langs binnenweg +/- 9.00 u. in nabijheid van MAROBO, dat brandende door de Japs achtergelaten was.
Om 9.l5 u. een grote colonne Japs waargenomen gaande van MAROBO in de richting van CAILACO.
Bericht wordt ontvangen ATSABE eveneens brandende. Andere berichten zeggen geen Japs te ATSABE, wel Australiërs
16.45 u. In kampong nog voor de grote weg BOBONARO-ATSABE aangekomen en aldaar gebivakkeerd.
Zondag 16 Aug. 1942
Besloten werd ATSABE te vermijden en door te gaan naar AINARO, waarvan bekend deze plaats bezet door Australiërs
Kunnen morgen in AINARO aankomen, ‘s nachts gebivakkeerd in kampong alwaar uitermate koud.
Maandag 17 Aug. 1942
14.30 u. aankomst te AINARO welke plaats bezet door secties Australiërs onder Lt. MacKenzie en Rose. Veel bijzonderheden zijn hier niet bekend. Verwarde verhalen omtrent grote opruimingen onder Hollandse troepen nabij MALIANAN en BOBONARO en van massale concentraties der Japs tegen SAME en MAUBISSE. Ontvangst door Australiërs gunstig. Besloten volgende ochtend door naar SAME via NOVALUSO, indien dit onbezet.
De nacht doorgebracht in onbewoonde kampong buiten AINARO. Australiërs kregen opdracht te vertrekken richting SAME. Berichten ontvangen: NOVALUSO bezet door ongeveer 30 Japanners. Getracht werd om in verbinding te komen met Force H.Q. Dit wederom niet mogelijk, omdat dit via andere posten moest gaan. Te AINARO geen radio aanwezig. Vrouw en kind van Lucas achtergelaten, bij pastoor te AINARO.
Dinsdag 18 Aug. 1942
9.30 u. vertrek uit AINARO langs binnenweg naar SAME. Algemeen plan van Kap. Breemouer om via SAME-ALAS langs de kust naar VIQUEQUE. ‘ s Avonds in bivak op enigen afstand van SAME. Bombardement MAPE gezien.
Woensdag 19 Aug. l942.
10.30 u. Aankomst te SAME dat zwaar geleden heeft onder bombardement Japanners. Hier nog aanwezig Force H.Q. en hospitaal Australiërs. Hier werd bericht ontvangen, dat later tegengesproken werd, dat Japs van NOVA-LUSO op weg waren naar SAME. Bespreking met Commanding Officer Sparrow Force [Spence]. Resultaat: opdracht om terug te gaan met uitsluitend Hollandse troepen (thans aangegroeid tot+ 40 man) via ALAS-FATU BERLIOE-BARRIQUE-LACLUTA naar VIQUEQUE. Nadere opdracht: bewaking weg BAUCAU-VIQUEQUE berichten naar FATU¬BERLIOE, heden vertrekken. Cap. Francis blijft achter te SAME. Geen bijzondere gegevens werden ontvangen van gevechten of algemene toestand. De indruk werd gevestigd dat Force H.Q. niet geheel een overzicht heeft van de huidige toestand, ziet blijkbaar de situatie niet rooskleurig in. Verbinding met Australië is verzekerd. Vliegtuigen werpen weder goederen (w.o. radio) af.
16.30 u. Sergeant Strik meld zich met 6 man. Verder wordt Lt. Zijlstra gesignaleerd met enige mensen.
17.00 u. vertrek uit SAME richting ALAS. Strik en Zijlstra zullen morgen volgen, einddoel VIQUEQUE. Bivak bij Kali oost van SAME 00.15 u. Een groep Australiërs gaat voorbij richting ALAS, blijken seiners en radiopersoneel te wezen. 00.30 Zijlstra meldt zich in bivak. Heeft te SAME opdracht gekregen onmiddellijk te vertrekken. Besloten werd tot onmiddellijk vertrek richting ALAS met de bedoeling op 20/8 FATU-BERLIOE te bereiken. 00.45 afmars.
Donderdag 20 Aug. 1942
6.30 uur aankomst te ALAS. Na een korte rust door naar FATU-BERLIOE (NOVA-ANADIA) 12.00 u. aankomst te FATU-BERLIOE m.u.v. groep Zijlstra-Strik. Ontvangst door Chef de Post, die de naam heeft van zeer Jap. gezind te zijn, goed. Alhier aanwezig Chef de Posto SAME-AINARO-MAPE. Vele verwarde verhalen o.a. Lopez door belo’s overgeleverd aan Japs en vervolgens doodgeschoten. Niet bevestigde verhalen van verwonding Maurici (BECO) en Chef de Posto MAUBISSE. Gevangen schijnen te zijn Chefs TILOMAR-FATULULI-ATSABE en LOLLOTOI.
Chef FOHOREN eveneens door inlanders omgebracht. Verdere berichten zeggen, dat Japs van MAUBISSE zijn teruggetrokken op ALIEU. Verder hebben de Japs 500 ALOR inlanders te DILLY aan land bezet tegen de inwoners van Port-Timor. De houding van de inlanders in dit gebied laat veel te wensen over en doet in de door de Japs bezette gebieden niet v.w.b. ongunstigheid onder bij de Hollandse belo’s. Enkele onzer militairen in BOBONARO door 200 inlanders bedreigd, enkele neergeschoten met tommy¬guns. Sergeant Maj. Bouman met enkele mensen van LOLLOTOI voegen zich bij de groep. Hij rapporteert dat vrouwen en kinderen van BOBONARO zijn overgebracht naar HATOLIA althans in de buurt daarvan, veiligheid vermoedelijk goed.
Vrijdag 21 Aug. 1942
10.00 u. vertrek uit NOVA ANADIA richting BARRIQUE. 17.00 u. aankomst in kampong ABARRIQUE. Thans 7 paarden bij de groep met voedsel, bijgekocht in NOVA ANADIA. PORT berichten spreken van Jap. aanval van AINARO op SAME. Alle chefs de posto’s verlaten NOVA ANADIA richting SOIBADA.
Zaterdag 22 Aug. 1942
8.00 u. vertrek uit kampong. 16.30 u. aankomst te BARRIQUE alwaar de inlandse chef de posto ingewikkeld deed. Was uitermate bang dat wij in de post zouden komen en was uitermate langzaam met de voedselvoorziening. Veel getelefoneer met Administrateur MANOETOETOE die sterkte wilde weten, wanneer vertrek en waarheen. Bang dat ze geen betaling zouden krijgen. Tenslotte alles in orde, geen verdere berichten ontvangen omtrent toestand. Hardnekkige geruchten doen de ronde van een landing van 2000 Australiërs te BETANO, ongeloofwaardig.
Zondag 23 Aug. 1942
8.00 u. Vertrek uit BARRIQUE. 14.30 u. aankomst bij Kali in de nabijheid van LACLUTA alwaar bivak. Goede receptie door chefe de posto, wederom de geruchten over de landing bij BETANO. Overigens geen bijzonderheden ontvangen.
Maandag 24 Aug. 1942
8.20 Vertrek richting VIQUEQUE langs kali. 12.00 u. ontmoeting met Administrateur BOBONARO die door alle gebeurtenissen een tikkeltje in de war is. Is vrouw en kind 5 dagen kwijt geweest en had van de Gouverneur, die hem 6 maanden geleden verzekerde dat wanneer de Japs hen in handen zouden krijgen hem zouden doodschieten, opdracht gekregen te BOBONARO te blijven. Heeft aan deze opdracht niet voldaan. Distinctieven teruggestuurd aan Gouverneur en fam. in veiligheid gebracht te BAUCOU. Komst thans weder terug richting BOBONARO via SAME. Deze dag eveneens ontmoeting met 2 Australiërs die opdracht ontvingen terug te gaan. Deze vertelden eveneens van landing Amerikanen en Australiërs te BETANO. Bivak in kampong ± 8 uur van VIQUEQUE.
Dinsdag 25 Aug. 1942.
Heden naar VIQUEQUE alwaar een uitstekende ontvangst door chef de posto . Aanwezig aldaar groepen Zijlstra, Strik en Bouman die een kortere weg om de Zuid hebben genomen. Sterkte troepen hier thans 57 man. Van andere troepen nog geen gegevens.
Woensdag 26 Augustus 1942
Zijlstra – Meis + 34 man heden in Noordelijke richting voor bewaking grote weg BAUCOU-BEACO. Zullen stelling uitzoeken ten Noorden van OSSU in de nabijheid van VILLA VICOSA. Zoeken verbinding met OSSU. H.Q. zal overmorgen vertrekken richting OSSU. Heden 2 ordonnansen naar Force H.Q. met bericht van aankomst.
Donderdag 27 Aug. 1942
3 man naar BEACO voor uitkijk en telefoonwacht. De Australische radio te VIQUEQUE heeft geen verbinding met H.Q., hetgeen de communicatie uitermate bemoeilijkt. Overigens heden geen bijzonderheden.
Vrijdag 28 Aug. 1942
7.30 u. Vertrek H.Q. naar OSSU. 13.30 u. aankomst te 0SSU zeer goede receptie door Portugezen. Bericht van Zijlstra over opstelling. Overigens heden geen bijzonderheden.
Zaterdag 29 Aug. 1942
Heden opstelling Zijlstra bezocht, totaal 36 man, 1 brenngun, 1 karabijnmitrailleur en 10 tommyguns. Afstand tot de weg +/- 400 m. Brug in de buurt wordt voor vernieling voorbereid. Overigens geen bijzonderheden.
Zondag 30 Aug. 1942
Boumans meldt van BEACO geen bijzonderheden, overigens op de posten eveneens rustig.
Maandag 31 Aug. 1942
Sergeant Fuld + 4 man arriveert te VIQUEQUE met bericht van H.Q. en orders voor Dutch Force. Er wordt niets gemeld van aangekomen Hollandse troepen. Alleen Horstink schijnt zich met een kleine hoeveelheid mensen in de buurt van BOBONARO te bevinden.
Dit gedeelte van Dutch Force [Zijlstra] wordt belast met wegbewaking BAUCOU-BEACO. Alle mensen die binnenkomen te SAME en omgeving worden daar aangehouden. Overigens heden geen bijzonderheden.
Dinsdag 1 sept. 1942
6.00 u. Bericht 5 Jap. schepen, w.o. 2 kruisers en transportschepen, te MANATUTO en LAIN SANA. Troepen aan land gezet met veel materiaal. Telefoon MANUTUTU in Japs handen. Sterkte gelande troepen onbekend. Vermoedt wordt een actie tegen BEMERDO en tegen BEACO. Zijlstra in kennis gesteld van het e.e.a. Bruggen zullen worden vernield +/- 4 km. ten Zuiden VINELALE en in de pas 2 kleine bruggen. Autoverkeer hierdoor onmogelijk geworden. ‘s Nachts luisterpost bij de weg. Des middags +/- 15.00 bericht van chef de posto: alle Japs + schepen weder van VINELALE vertrokken na foerageren rijst a.a. Veel geschiet in het stadje, vervolgens aftocht. De bedoeling van de Japs is niet geheel duidelijk geweest, verdere waakzaamheid blijft geboden. Post bewakers melden ‘s avonds dat hedenochtend 10.00 de schepen zijn gebombardeerd door RAAF: resultaten onbekend. Lt. Doig heden via VIQUEQUE naar OSSU waardoor geen Australiërs meer in VIQUEQUE. Radio schijnt nog steeds niet in orde te wezen, verbinding met H.Q. niet mogelijk. Doig zond hedenmorgen een ordonnans naar ALAS (Force H.Q.). Terugkeer van 2 ordonnansen (28/8 weggestuurd) bericht van Force H.Q.: Horstink + 77 man, de Jong + klein aantal mensen (40 man) in AINARO-SAME aangekomen. Kap. Breemouer + Lt.Adj. teruggeroepen naar ALAS teneinde reorganisatie Dutch Force te voltooien de welke aangevangen door Lt. MacKenzie + Lt. Horstink. Overigens geen bijzonderheden
Woensdag 2 September 1942
Lt. Zijlstra heden te OSSU neemt Commando over van troepen in dit gebied. Enkele verschuivingen hebben plaats i.v.m. vertrek H.Q. Boumans en enkele seiners naar ALAS op morgen. Bruggen vernield, zal voorlopig mee gestopt worden. Geen verdere berichten over Japs MANUTUTU, die inderdaad schijnen te zijn verdwenen. 17.00 u. bericht van aankomst KURU te BEACO. Meegekomen zouden zijn 4 Australische Officieren.
Donderdag 3 September. 1942
8..00 u. vertrek van H.Q. uit OSSU. Het totaal dat naar ALAS zal vertrekken is 10 man incl. Kap. Breemouer – Lt. adj. en Dr. The. Enkele seiners worden meegenomen in geval van radioverbindingen.
10.45 u. te VIQUEUE. Kap. Breemouer kort onderhoud met Australische Officieren. 13.00 u. vertrek uit VIQUEQUE. 16.30 u. kampong LUCA alwaar bivak en uitstekende ontvangst door Radja.
Vrijdag 4 september 1942
7.30 u. vertrek LUCA. 16.00 u. aankomst kampong voor FATU BERLIOE. Geen bijzonderheden.
Zaterdag. 5 september 1942
6.l5 u. vertrek uit kampong. 12.30 u. aankomst Force H.Q. ALAS. In ALAS 6 man in hospitaal w.o. sergeant maj. van Haren (geen gewonden).
Bespreking met lt.kol. Spence. Staten ingediend van wat direct nodig en maandelijkse aanvraag. Uit de bespreking wordt de indruk verkregen dat de Australische Force de eer van het tegenhouden der Japs, die tenslotte uit zichzelf weer zijn teruggekeerd, naar zich toetrekt en de Dutch Force geheel bulten beschouwing laat. Rapporten waren ontvangen die wel degelijk aantonen dat de Hollandse troepen aandeel hebben gehad in het gevecht met de Japanners. Van Haren rapporteert het sneuvelen c.q. afmaken door belo’s van sergeant maj. Boomsma met sgtn. Homeyer, van Harmelen, mil. sld. Dey, fus. Visser, Hulsebos en sergeant Bessems. Dit zal onderzocht worden en nader worden gerapporteerd.
Over Kap. van Swieten geen gegevens evenzo res. Lt .Michelhoff en Off. v. Gez. van DUIJL. Een zo volledig mogelijk verslag zal na ontvangen van de gegevens de Pl. commandanten opgemaakt worden en afzonderlijk worden toegezonden, evenzo over de bespreking met Lt. Kol. Spence op 5/9/42.
Afgesloten 6 September 1942 te ALAS 8.30 uur.
De Luit. Adj. Ned. Ind. Trpn. op Timor. w.g. Th. de Winter.
Dagboek van de Ned. In. Troepen op Timor t/m 5/9/42. Opgezonden naar L.C.A.
Zondag 6 sept. 1942
10.00 uur Vertrek van ALAS naar SAME. Aankomst te SAME 16.00 uur. Deze streek bleek praktisch geheel verlaten door de inlanders, die ingezet waren tegen de vijandige inlanders van Maubisse. Paarden bleken niet te krijgen, met grote moeite enkele inlanders voor de volgende ochtend richting Ainaro. De Chef de post Same heeft het plan om morgen in gezelschap van McCabe naar Alas te gaan teneinde het H.Q. in te lichten over de toestand in zijn gewest. Hij beschouwt de toestand als uitermate slecht en vertrouwt slechts zeer enkele inlanders. Toestand voor de Portugezen is inderdaad niet bepaald aangenaam. Belo’s vijandig Japs vijandig omdat ze de geallieerde helpen – Australiërs en Hollandse eisen voedsel er transporten. Stemming van de Chef de Posto beneden vriespunt.
Maandag 7 Sept. 1942
7.00 uur bericht van Chief de post Same. 15 Hollanders door Belo’s vermoord tussen Lollotoi en Lebos. Later bericht: Japs landden met 2 transportschepen versterkingen in Dilly.
Belo’s van Lollotoi, door Japs gewapend, dwongen Portugese troepen tot terugtrekken naar Bobonaro. I.v.m. al deze berichten besluit Kap. Breemouer deze dag in Same te blijven en nadere instructies te vragen aan Force H.Q. Deze dag verder geen bijzonderheden.
Dinsdag 8 Sept. 1942
7.00 uur bericht van Alas. Geen veranderingen in oorspronkelijke instructies.
Sergeant Maj. Bouman blijft te Same achter voor ontvangen van nadere berichten uit Alas.
8.20 vertrek uit Same. 16.00 aankomst te kampong Ralbere alwaar bivak. Onderweg enkele Australiërs tegengekomen die berichtten dat de toestand in Mape-Bobonaro rustig is. Volgens hen inlanders goed gestemd over Australiërs en Hollanders.
Woensdag 9 sept. 1942
11.15 Aankomst te Ainaro. Cap Dexter en Lieut. McKenzie zijn vol lof over het optreden van de sectie Maliana. onder Sergeant Strik. Zij berichten definitief de gevangenneming door belo-verraad van de Kap. van Swieten met ongeveer 20 man te Bobonaro. Een heeft weten te ontsnappen en is thans in Mape. Dr. van Duyl is thans te Mape. Eveneens zijn beide Australische Officieren vol lof over het werk door Luit. Horstink verricht, die op uitstekende wijze een groot aantal mensen bij elkaar heeft gehouden. De berichten van hen over Mape en Bobonaro luiden gunstig, het voedsel voor Ainaro komt in hoofdzaak uit Bobonaro.
Porto’s berichten dat 1 destroyer en 1 transportschip troepen weghalen richting Baucau.
Transportpaarden uit Ainaro zeer moeilijk te verkrijgen, vrijwel alles in gebruik bij Australiërs.
Donderdag 10 September 1942
16.00 aankomst te Mape. Hier hoofdkwartier de Jong + ½ sectie hoofdzakelijk bestemd voor wachten en runnersdiensten op Ainaro.
Dr. van Duyl eveneens te Mape. Zwaar gebombardeerd door geallieerde en Japs vliegtuigen.
Van het oorspronkelijke H.Q. Australisch is afgebrand: een huis en de radiostations. Veel munitie, code telegrammen, papieren, landmijnen, accu’s, benzine, petroleum etc. wordt nog te Mape aangetroffen en alles wijst op een zeer overhaast(e) vertrek (vlucht) van Force H.Q. De Belo’s hebben het achtergelatene, w.o. alle schrijfmachines (4) radiotoestellen, zeer grondig kapot gemaakt.
Vrijdag 11 Sept. ‘42.
Geen bijzonderheden.
Zaterdag 12 Sept .’42
Patrouille de Bree heden van Mape terug naar Lollotoi. Ongeveer 16.00 uur keert deze patrouille terug met het bericht dat Lollotoi aangevallen is door Japs en Belo’s. Het één en ander werd bericht door enige Belo’s die uit de richting Lollotoi terugkeerden. Schieten werd door deze patrouille gehoord en hierop werd door deze patrouille (4 man) teruggekeerd naar Mape.
Bericht van Luit. Horstink uit Bobonaro dat de patrouille Vrijens op weg was van Lollotoi naar Bobonaro, op de driesprong Lebos-Lollotoi-Bobonaro overvallen is door 400 Belo’s. Door deze patrouille geen verliezen. I.v.m. berichten dat de Belo’s uit richting Lollotoi oprukten richting Mape werd besloten deze nacht buiten Mape door te brengen onder achterlating van wacht te Mape Gebivakkeerd ongeveer 2 uur lopen in richting Ainaro aan de kali MOLA.
Zondag 13 sept. ‘42
8.00 uur werd ontvangen van de patrouille die op Mape was achtergebleven dat geen bijzonderheden gemeld waren door Bobonaro. Geen verbinding met Lollotoi. Pl. A uit Ainaro meldt dat Japs uit Hatolia en Emera weder terug zijn naar Dilly. Om 10.00 uur van de kali weder terug te Mape waar alles weder teruggevonden werd zoals achtergelaten. De Belo politie Mape had dit uitstekend bewaakt.
Maandag 14 Sept. ‘42
Hedenochtend patrouille de Bree (4 man) + Dr. The wederom naar Lollotoi.
In de loop van de dag werden berichten ontvangen dat Lollotoi is omringd door Belo’s.
Opdracht aan Luit. Horstink om in de vroegen morgen van 15/9 Lollotoi te ontzetten en in samenwerking met de bezetting van Lollotoi zoveel mogelijk vijandige Belo’s onschadelijk te maken. Berichten van Alas van Force H.Q. dat melding gemaakt werd door Chef de posto Lollotoi (die zich in Bobonaro bevindt) dat Japs en Belo’s op weg zijn naar Lollotoi en Mape
17.30 keert de patrouille de Bree + Dr. The wederom terug. Zijn aangevallen op ongeveer dezelfde plaats als de vorige keer de melding werd gemaakt door ongeveer 300 Belo’s. Zij waren gedwongen na een kort vuurgevecht terug te trekken op Mape. De Belo’s waren gekleed in Australische, Amerikaanse en groene Hollandsche uniformen, waren gewapend met speren – pijl en boog en voerden de Japanse vlag. Belo politie van Bobonaro in de nabijheid bleef loyaal.
Dinsdag 15 Sept. ‘ 42
Geen nadere berichten over Lollotoi. Van Ainaro geen nadere berichten. Later op de dag werd een telefonisch bericht ontvangen van de administrateur van Bobonero dat hij de verantwoordelijkheid over zijn gewest niet langer op zich kon nemen, daar de toestand in zijn gewest volkomen onhoudbaar is. Hij zei van plan te zijn het gewest zo spoedig mogelijk te zullen verlaten richting Baucau. Hij verzocht Force H.Q. met dit in kennis te stellen. Hij scheen zeer opgewonden en beweerde niet alles door de telefoon te kunnen zeggen.
Vermoedelijk komt bij de moeilijkheden die de Administrateur heeft met de bevolking, nog vele moeilijkheden met het gouvernement. Indien de Administrateur vertrekt zal dit vele moeilijkheden geven met de voedselvoorziening in dit gebied.
Woensdag 16 Sept. ‘42
Tel met administrateur Bobonaro over munitie en geld gevonden door Portugese patrouille in de nabijheid van Suai. Hem uitgelegd dat het vasthouden van bedoelde munitie en geld niet in eigen voordeel is. Hij verklaarde dat dit niet zijn zaak was, maar die van de Portugese Luitenant uit Bobonaro.
De indruk wordt verkregen dat hij momenteel militair gezag boven zich heeft. Het schijnt dus onmogelijk munitie en geld terug te krijgen. Gezien het feit dat daarvoor de toestemming benodigd is v/d Gouverneur.
De Administrateur Bobonaro deelde mede dat Suai en Debos waren afgebrand door Japs en Hollandse Belo’s. Dit bericht wordt bevestigd door een Belo politie die ongeveer 16.30 te Mape aankomt en de sterkte der Belo’s schat op 2000-3000 man. Japs zijn door hem niet waargenomen. De Belo’s zouden zich nu bevinden in de Kali Olan tussen Beco en Debos.
Andere berichten die binnenkomen wijzen uit dat andere Belo’s op ongeveer 2 uur afstand zitten van Mape tussen Lollotoi en Mape. Nog steeds geen nadere berichten van Luit. Horstink. Opdracht wordt gegeven aan Dieters die zich te Bobonaro bevindt Horstink mede te delen dat hij met de gehele troep (ook van Lollotoi) moet terug vallen op Bobonaro en indien de toestand dan ernstiger wordt terug te gaan naar Ainaro. Verdere berichten worden deze dag niet meer ontvangen.
In de avond wordt een grote brand waargenomen west van Beco. Vele branden werden waargenomen overdag richting Lollotoi. Blijkbaar waren die branden gesticht door Hollandse Belo’s. De wacht wordt verscherpt, wachtposten worden uitgezet op de weg richting Lollotoi. Opdracht bij onraad handgranaat werpen en teruggaan op H.Q. Mape.
Donderdag 17 Sept. ‘42
Berichten van Belo-zijde worden zodanig dat vrouwen (2) en kinderen van gepensioneerden te Mape, pistoolbewapenden w.o.2 officieren van Gezondheid, zieken, patrouille paarden met levensmiddelen en rijpaarden allen onder commando van oudste onderofficier (Adj.0. Nauta) af te marcheren naar een punt ongeveer ¾ uur op de weg naar Ainaro. Zij krijgen opdracht wanneer schieten gehoord wordt, terug te gaan op Kali Mola, zonder verdere bevelen en orders terug naar Mape om 16.30. Berichten komen binnen van Beco van de informers aan Administrateur Bobonaro. Deze berichten maken meldingen van grootte hoeveelheden inlanders van Hollands Timor in Beco, het getal wordt geschat op ongeveer 500 waarvan de helft bewapend met geweren. In Suai en Debos worden Japs gemeld, verscheidene mandoers v/d telefoon beweren deze met eigen ogen te hebben gezien. Telefoon verbinding met Beco is verbroken reeds sedert zeer lange tijden. Bevestiging door eigen patrouilles van al deze berichten is niet mogelijk bij gebrek aan personeel. I.v.m. al deze berichten, die tenslotte toch niet alle verworpen kunnen worden onder het motto “Native Rumours” en i.v.m. het feit dat nog steeds geen contact is verkregen met Luit. Horstink, wordt besloten Mape te verlaten en terug te trekken richting Ainaro, onder achterlating van een patrouille onder commando Sergeant Bessems, die de opdracht ontvangt verbinding te zoeken met Bobonaro. Deze verbinding wordt verwacht tussen 15 en 17 uur en bijzonderheden over de actie Luit. Horstink te rapporteren aan het H.Q. Dutch Force. Gebivakkeerd zal worden langs de Kali Kola. S.M.A. Bouman, die onderweg is met een transport van Fatucuac naar Mape en de nacht van 16/17 vermoedelijk te Hatudo zou doorbrengen, wordt getracht naar Ainaro te dirigeren, hetgeen blijkbaar niet is gelukt. Op het punt staande te vertrekken van Mape richting Ainaro wordt een bericht door een inlander gebracht waarin vermeld dat Brenngun en geweervuur werd gehoord uit richting Same. Hierop besluit Kap. Breemouer alles, dus ook de patrouille die oorspronkelijk te Mape zou achterblijven, terug te trekken, contact zou morgen te Ainaro verkregen worden. Ongeveer 14.00 wordt vertrokken. 16.30 aan Kali Mola in bivak. Onderweg wordt SMA Bouman ontmoet en medegenomen richting Ainaro.
Vrijdag 18 Sept. ‘42
6.00 vertrek van Kali Mola.
10.30 aankomst cdt .+ Lt. Adj. te Ainaro 12.00 rest van de troepen. De ontvangst in Ainaro door de Australiers is niet overmatig hartelijk. Vermoedelijk voelen zij zich gestoord waarbij komt juist plaats hebbende aflossingen van Australische troepen. Hier wordt alles gegooid op NATIVE RUMOURS. Vele telegrammen naar Force H.Q. Patrouilles zullen morgen uitgezonden, richting Beco-Suai-Debos door Hollanders, Mape door Australiërs. ,
Berichten worden ontvangen van Force H.Q. over een beweging van de Japs van Baucau Zuid naar Beaco. Luit. Zijlstra heeft opdracht ontvangen contact te zoeken met de Japanners. Geen verdere bijzonderheden, alleen een raadselachtig bericht van Administrateur Bobonaro dat in zijn area alles rustig is, beide brieven van Beco ten spijt.
Zaterdag 19 sept. ‘42
Patrouilles als boven aangegeven werden uitgezonden. Bovendien 2 man naar Atsabe voor berichten doorgegeven naar Ainaro van Mape via Bobona en Atsabe en bovendien 2 man naar Bobonaro voor ophalen munitie Brenngun. Verbinding met Bobonaro wordt verkregen. Fourier Dieters meldt dat berichten van Luit. Horstink zijn ontvangen waarin gemeld wordt ongeveer 400 inlanders uit Hollands Timor in de buurt van Lollotoi zijn geweest, vee en goederen gestolen, vervolgens terug. Bevolking van Lollotoi keert thans terug. Troepen van Bobonaro keren weer terug naar Bobonaro, troepen van Lollotoi blijven aldaar. Luit. Horstink wordt heden te Bobonaro terugverwacht. Om 12.00 heden telegram van Force H.Q. aan Dutch H.Q. om weder terug te keren naar Mape op 19/9. Dit vertrek wordt bepaald op morgen, zondag. Berichten uit het Oosten van het eiland: Japs bezetten alle belangrijke plaatsen van Baucau t/m Viqueque. Zijlstra meldt dat de Japs verloren 10 doden.
Overigens heden geen bijzonderheden, alleen meldt Chefe de Posto Ainaro dat Japs het plan zouden hebben morgen 20/9 met een grote macht te Ailieu te komen en vervolgens door zouden trekken naar Maobisse.
Zondag 20 Sept. ’42.
Achterblijven te Ainaro:
a Dr.van Duyl + 4 zieken;
b SMA Bouman + enkele onderofficieren en barang. Zullen zo spoedig mogelijk heden volgen indien paarden en/of dragers beschikbaar komen;
c Luit. de Winter als Liaison bij de Australiërs te AInaro.
Overigens richting Mape 8.30 uur. Terugkeer van Australische patrouille Mape: melden geen bijzonderheden daar. Beco ongeveer 500 inlanders uit Hollandse Timor waarvan de helft met geweren gewapend, zijn vermoedelijk thans weder vertrokken. Geen Japs in Suai en Debos. Geen nader nieuwe over Jap. in Ailieu.
Telegram ontvangen van Kap .Beemouer waarin hij verzocht wordt te Fatucuac op 22/9. Bericht ontvangen dat een patrouille uit Lollotoi te Mape gisteren arriveerde om munitie te halen, heden door naar Ainaro. Zal Kapt, B. ontmoeten.
Opgemaakt door DE WINTER Th. le. Luit. Artillerie. Getekend te AINARO, 20 Sept. ’42.
w.g de Winter.
T/m. 20-9-42. opgezonden aan den Wnd. Commandant N.I. Legerstrijdkrachten
Maandag 21 september 1942
In de ochtend geen bijzonderheden. 13.15 Jap. jagers boven AINARO: geen bommen geen mitrailleurvuur. Gemeld worden 400 Japs in ALIEU vergezeld van de nodige beloes. Tevens worden japs gemeld in RAILACO. Ongeveer 17.00 telefoon uit HATA HUDO van Kap. Breemouer op doorreis naar FATUCUAC, vraagt bijzonderheden omtrent huidige toestand.
Dinsdag 22 September 1942.
8.30 Wederom Jap. jager boven AINARO, uitsluitend voor verkenningen. Bericht van FORCE H.Q. dat Luit. Zijlstra bij OSSU 2 motortrucks vernielde en 10 Japs doodde, tevens het bericht dat Japs thans terug van OSSU naar VINILALE.
De Japs zijn nog steeds in ALIEU. Bericht wordt ontvangen uit ATSABE dat BOBONARO meldde dat LOLLOTOI bezet is door Japanners. Dit bericht wordt bevestigd door een bericht uit MAPE van Kap. de JONG. De Japs trokken 21/9 LOLLOTOI binnen. Kap. de JONG trekt vanuit MAPE terug op KALI MOLA onder achterlating van patrouille te MAPE. Telefonisch bericht ontvangen uit MAUBISSE dat Japs heden 22/9 14.00 uur uit ALIEU in de richting MAUBISSE zijn vertrokken, sterkte ongeveer 400 man. Inlandse oproertjes worden gemeld uit FATOE BERLIOE.
Woensdag 23 September 1942
Heden vroeg bericht dat Japs in MAUBISSE aangekomen. Tevens worden Japs gemeld in LOLLOTOI en BARRIQUE. Bericht ontvangen dat vrouwen en kinderen (19 en 57) heden te ATSABE zullen aankomen en op last Kap. de Jong zullen doorgaan naar AINARO. 13.35 en 14.05 uur Jap. luchtverkenningen boven AINARO. 15.30 uur bericht van ATSABE dat Luit. Horstink met 20 man te MAPE is aangekomen, hetgeen voorlopig alles wat van de bezetting LOLLOTOI (sterkte+ 90 man) doorkwam. 17.00 uur telefoon van Kap. de Jong uit HATA HUDO: is in verband met voedsel moeilijkheden moeten terugtrekken op deze post. Heeft een patrouille van 8 man achtergelaten op de weg ven MAPE naar AINARO.
18.00 arriveren runners van Luit. Horstink met verslag over het gebeurde te LOLLOTOI en van HATA HUDO van Kap. de Jong. Door mij werd opdracht gegeven aan Luit. Horstink contact te zoeken met patrouille op weg MAPE-AINAR en deze bij hem te doen aansluiten. Als plaats waarop teruggetrokken moest worden, ingeval hiertoe genoodzaakt, opgegeven HATA-HUDO. Deze runner (SergeantVrijens) nog dezelfde avond weder teruggestuurd. Ontvangen een telefoon uit ATSABE van Sergeant Schramm dat vrouwen en kinderen 24/9 u. AINARO zouden intrekken. Dit verboden en gelast deze in ATSABE te houden i.v.m. het dreigend gevaar voor AINARO. Schramm de opdracht gegeven zich te melden bij Australische Cap. Turton te ATSABE en zich ter beschikking te stellen. Cap. Turton bleek hierop geen prijs te stellen en zond Schramm met zijn mensen door naar AINARO.
Donderdag 24 September 1942
4.00 uur werd door het A. Platoon onder Cap. Dexter contact verkregen met Japs op de weg van MAUBISSE naar AINARO. Aan Japs zijde ongeveer 50 doden, Australiërs geen doden, geen gewonden. De japs maakten geen gebruik van mortieren en berggeschut. Het A. Platoon trok in de loop van de nacht terug op de weg tussen AINARO en HATA HUDO.
Vrijdag 25 september 1942.
Japs in de vroege ochtend (4.00 u.) AINARO binnengetrokken, verdere bewegingen van de Japs worden niet gemeld. Het bericht dat de Japs in BARRIQUE zouden zijn, is onjuist geweest, Japs zijn in het Oosten niet verder geweest dan BEACO. Geruchten gaan dat versterking (een nieuwe Ind. coy) te BETANO is aangekomen. Japs nemen blijkbaar een dag rust te AINARO.
Zaterdag 26 September 1942.
Heden Luit. Adj. terug te HATA HUDO, meldt zich bij Kap. de Jong. De gehele bezetting van LOLLOTOI, uitgezonderd Lijtsma Piernbaum, alg. stb. nr. 628l6 en Mouthaan, alg. stb. nr. 61015, is thans doorgekomen. Verschillende wegen zijn hiervoor gebruikt, het grootste gedeelte is via BECO te HATA HUDO aangekomen. I.v.m. opdracht Force H.Q. zijn deze mensen direct weder ingezet voor bewaking wegen RAIMEAN, BECO-HATA HUDO en MAPE-HATA HUDO.
Kap. de Jong oordeelt de troepen ongeschikt voor enige actie: de mensen zijn uitgeput van vermoeienis en het merendeel is wederom zonder schoeisel, terwijl de voedseltoestand in deze streken veel te wensen overlaat. Een gebrek aan munitie voor de karabijnmitrailleur en karabijn Nr. 95 valt te constateren. Door Kap. de Jong werd een brief ontvangen uit FATUCUAC van Kap. Breemouer waarin deze o.a. de luit. adj. naar laatstgenoemde plaats oproept.
Zondag 27 September 1942.
De groep RAIMEAN wordt versterkt tot ongeveer 40 man en staat onder commando van adj.o.o. Nauta. Thans bevinden zich dus ongeveer 40 man te RAIMEAN – 49 man te HATA HUDO – ongeveer 28 man op weg naar MAPE onder Luit. Horstink. Smi. van Haren en 7 man meldden zich terug uit het hospitaal ALAS.
Een groot vraagstuk is ontstaan n.a.v. het oproepen van Kap. Breemouer naar FATUCUAG. Algemeen en meer speciaal bij de Australiërs heeft dit de indruk verwekt dat Kap. B. zou zijn ontheven van het commando over de N.I. Tpn op Timor. Getracht wordt over deze kwestie zekerheid te verkrijgen, een officieel bericht hierover van Force H.Q. aan de Dutch Force is nimmer ontvangen. Evenwel wordt het door de Australiërs, onder wie Luit. Turner van het A. Platoon, als zeker aangenomen. Deze beweerde dat volgens door hem ontvangen inlichtingen Kap. B. “out of the picture” was. De situatie werd nog onduidelijker toen heden een telegram ontvangen werd, vermoedelijk afkomstig van Ind. coy. H.Q., dat Kap. de Jong aanwezen was als commandant der Ned. Troepen en Luit. de Winter en Lt. Horstink als platoon-commandanten.
De situatie is te meer duister wanneer het schrijven van Kap. B. aan Kap. de Jong dd 25/9 in aanmerking wordt genomen, waarin o.a. de Lt. adj. naar FATUCUAC wordt opgeroepen. Bevestiging over het een en ander van Force H. Q. is niet te verkrijgen en door Kap. de Jong wordt gemeend dat, zonder officieel bericht van die zijde, Kap. B. nog steeds als commandant behoort te worden beschouwd. De Lt. Adj. zal morgen naar FATUCUAC vertrekken en de nodige inlichtingen zullen alsdan kunnen worden verkregen. Overigens heden geen bijzonderheden.
MAANDAG 28 September 1942.
Luit. adj. heden naar FATUCUAC, ontmoette ongeveer 3/4 u. van HATA HUDO Kap. Breemouer op weg naar laatst genoemde plaats. Hem werd bovenstaande kwestie voorgelegd en het navolgende werd door hem over deze kwestie medegedeeld. Hem werd opgedragen zich naar FATUCUAC te begeven en daar nadere instructies te ontvangen. Waar deze instructies lang op zich lieten wachten zond hij een runner naar ALAS (Force H.Q.) om instructies te vragen. Terugontvangen werd een bericht dat Cap .Baldwin, die belast is met het ontschepen van alles wat in BETANO aankomt, hem zou inlichten en hem alles zou laten zien v.w.b. de gang van zaken te BETANO en FATUCUAC.
Berichten werden ontvangen door Kap. B. over de plaatsing van de Ned. Troepen in het nieuwe verband en over de plaats van zijn H.Q. Door hem werd niets begrepen omtrent alle geruchten over hem verspreid. Geen enkele aanwijzing in de richting als zou hij van het commando zijn ontheven, is door hem ontvangen. Over dit vreemde optreden der Australiërs werd door Kap. B. een scherpe brief geschreven aan Lt. Col. Spence.
Kap. B, rapporteerde vele goederen bestemd voor Dutch Force te FATUCUAC aangekomen, w.o puttees-sokken-schoenen etc. I.v.m. transportmoeilijkheden zullen alle goederen voorlopig te FATUCUAC moeten blijven, getracht zal worden te HATA HUDO paarden te krijgen voor transport.
Dinsdag 29 september 1942
Het A Platoon, onder commando Cap. Dexter, heden te HATA HUDO aangekomen. De Japs zijn van MAUBISSE doorgestoken richting SAME en worden gesignaleerd op enkele uren afstand van deze plaats. Sterkte Japs wordt geraamd op ongeveer 500 man, terwijl een grote troepenmacht gemeld wordt in MAUBISSE. Contact werd opgenomen en bevel werd ontvangen dat de Ned. Troepen hun huidige positie blijven innemen.
Woensdag 30 September 1942
Contact opgenomen met Cap. Dexter die bericht had ontvangen van Force H.Q. voor Dutch Force. Dit bericht was uitermate onduidelijk gesteld en door Dexter werd er de navolgende interpolatie aangegeven:
“Note: samenwerken met Dexter, nadere instructies ontvangen van commandant A. Platoon bij AINARO”
De Ned. Troepen zouden moeten oprukken naar het KABLACK zadel, de weg SAME-MAUBISSE afsluiten om zodanig de Japs in de rug te komen, terwijl in front en flanken de Japs zouden worden aangevallen door de Australische troepen. Onmiddellijk werd gereed gemaakt voor afmars naar AINARO en bericht werd gezonden naar Lt. Horstink om zich met zijn troepen aan te sluiten te Ainaro.
8.35 afmars uit HATA HUDO van 37 man, ongewapenden en pistooldragenden worden achtergelaten te HATA HUDO waar nadere instructies moesten worden ontvangen van den Commandant nicum A.Pl. werd met deze contact opgenomen, hij bevond zich met zijn troep ongeveer ¾ uur van AINARO richting HATA HUDO in de bergen. Zijn instructies luidden: het observeren van de toegangswegen naar AINARO en, in geval van oprukken der Japs, hen zo veel als mogelijk afbreuk doen, terugtrekkende richting HATA HUDO. Deze instructies werden overgenomen door de Dutch Force. Kap. Breemouer besloot zijn H.Q. en Kap. de Jong’s platoon H.O. te kiezen in AINARO. De troepen van RAIHEAN werden niet aangetroffen i.v.m. de afstand. De troepen van Lt. Horstink kunnen, i.v.m. deze instructie, de weg MAPE-AINARO- HATA HUDO blijven bewaken. Posten werden uitgezet in richting Atsabe (2 man) richting MAUBISSE (5 man) – richting HATA HUDO (SAME) 3 man. Getracht werd telefonische verbinding te verkrijgen met HATA HUDO, bleek echter zonden resultaat. Waar de Dutch Force over geen enkele radio beschikt is directe verbinding uitgesloten en zijn de troepen AINARO dus aangewezen op runners. Inlichtingen over de algemene toestand niet dan door runners te verkrijgen hetgeen riskant en tijdrovend.
Donderdag 1 October 1942
Bericht werd gestuurd door Kap. Breemouer aan Lt. Horstink niet door te trekken naar AINARO. Getracht werd d.m.v. inlanders berichten te verkrijgen over Japs bewegingen, bleek niet mogelijk daar geen enkele telefonische verbinding aanwezig is. 12.35 u. Japs vliegtuigen laag over AINARO, vermoedelijk verkenning. Berichten per ordonnans van HATA HUDO. Australische troepen hebben posities ingenomen op wegen kruispunt SAME-FATUCUAC-BETANO en om BETANO en FATUCUAC bovendien beschermen zij de wegen van BETANO naar HATA HUDO.
Op de achterkant van dit bericht van 11. u. is een bericht van Smi. van Haren van 16.00 u. dat de Japs ongeveer op een half uur afstand van HATA HUDO zijn.
De ongewapenden onder smi. van Haren zullen teruggaan op SAME. Adj. o.o. instr. Nauta trekt met zijn sectie terug richting AINARO de vijand zo veel als mogelijk vertragende. I.v.m. de onmogelijkheid AINARO te behouden en met de grote waarschijnlijkheid dat de Japs van HATA HUDO naar AINARO zullen oprukken, wordt besloten deze plaats in den vroegen ochtend van 2/10 te verlaten richting MAPE, onder achterlating van een patrouille in de nabijheid van AINARO teneinde de bewegingen der vijand te observeren.
Vrijdag 2 October 1942.
5.30 werd AINARO verlaten, een sectie onder Lt. Horstink blijft in de nabijheid van AINARO met opdracht berichten te sturen zodra AINARO door Japs wordt bezet en zodra de Japs AINARO wederom verlaten en waarheen. Door de overige troepen wordt doorgetrokken tot wegen AINARO-MAPE-BECO, waar wordt gerust. Een grote verzameling inlanders werd gezien op de weg MAPE-AINARO. Door een patrouille werd een van hen als gevangene ingebracht. Uit ontvangen verklaringen van deze man bleek dat het Hollandsche beloes waren op weg van MAPE naar AINARO teneinde zich bij de Japs te voegen. De inlanders werden door Brenngun vuur uit elkaar gejaagd en vluchten richting MAPE. De gevangene werd terechtgesteld. Vervolgens doorgetrokken halverwege CASSA alwaar bivak. In dit bivak bericht ontvangen dat heden 16.00 u. ongeveer 500 Japs-beloes met paarden AINARO binnentrokken. Later op de avond voegde zich het grootste gedeelte der sectie Horstink zich bij ons. Lt. Horstink zelf bleef met 5 man achter AINARO observerende.
Zaterdag 3 oktober 1942
Het gedeelte van de sectie Horstink terug naar driesprong wegen MAPE-AINARO-BECO teneinde Horstink in de rug te beveiligen tegen de Hollandse beloes. Overige troepen door naar CASSA aldaar bivak. Overigens heden geen bijzonderheden.
Zondag 4 oktober 1942
7.00 uur van CASSA vertrokken richting HATA HUDO. In deze laatste plaats ontmoeting met commandant A. Platoon van de nieuw aangekomen Independent company. Deze had instructies ontvangen voor de Hollandse troepen welke luidde dat, met als basis AINARO, bewaakt moesten worden de wegen ATSABE-AINARO en MAPE-AINARO. Op de rechter flanken is een Australisch platoon op het KABLACK SADDLE. Wederom wordt gewezen op de noodzaak van radioverbindingen daar alle telefoons buiten werking zijn. Vanuit AINARO is geen enkele verbinding tot stand te brengen in verband met de ongunstige ligging van AINARO (in een dal), is de radio een eerste urgentie. Inlanders brachten bericht dat AINARO reeds door Japs is verlaten en dat de Japs beide pastoors van AINARO hebben vermoord. In de avond werd gerapporteerd door Australiërs dat de Japs van MAUBISSE weder in AINARO zijn aangekomen, het een en ander werd hen door inlanders gerapporteerd. Een patrouille Australiërs van HATA HUDO naar AINARO om bevestiging te verkrijgen. Van Horstink tot nog toe onbegrijpelijker wijze nog geen berichten ontvangen. 16 man Hollandse troepen worden gesignaleerd in SAME.
Afgesloten te HATA HUDO, Maandag 5 oktober 1942.
Was getekend de Winter 1e luitenant Artillerie.
Gezien:
De commandant der Nederlands Indische troepen op Timor,
Was getekend J. Breemouer.
Maandag 5 oktober 1942
Bericht van beloes, beide pastoors te Ainaro vermoord door Japanners. Afdeling Horstink omgeving Cassa.
Dinsdag 6 oktober 1942
Opdracht van HQ om zo spoedig mogelijk naar Ainaro te vertrekken. Sectie Lias opdracht om ogenblikkelijk naar Ainaro te vertrekken en legeren in de school, met een patrouille op weg naar Mape. Volgens commandant Hatoehoedoe [Hatu Hudo] beginnen verscheiden beloes pro Jap. te worden.
Woensdag 7 oktober 1942
Staf naar Ainaro vertrokken en ongeveer 14.00 uur aangekomen.
Donderdag 8 oktober 1942
Afdeling Horstink ongeveer 11.00 uur aangekomen. Bericht dat de Japs van Moabisse en Ailieu terug zijn naar Dilly. Brigadier Jansen aangekomen van Fatucuac, meldt dat afdeling Nauta op 2-10 in hinderlaag heeft gelegen en met de karabijnmitrailleur vermoedelijk enige Japs heeft neergelegd bij de rivier overgang (tusschen Hatoehoedoe en Ainaro) .
Vrijdag 9 oktober 1942
Afdeling Horstink naar Atsabe.
Afdeling Bessems blijft te Ainaro, met patrouille re. Mape. Afdeling van Haren met 22 man uit Same aangekomen.
Zaterdag 10 oktober 1942
Patrouille Mape – Beco observeren.
Zondag 11 oktober 1942
Sectie richting Beco onder van Haren.
Maandag 12 oktober 1942
Officier van Gezondheid The naar Alas, onderhoud Kolonel Spence vanuit Ainaro.
Ailieu omsingeld en gemitrailleerd. Kapitein Torrera en 7 personen gedood. Post opdracht om naar Liquira te gaan voor 30-11 daar melden.
Dinsdag 13 oktober 1942
Naar Lias, 13.00 daar aangekomen HQ. Port Beloes en personen vechten tegen Hollandse Jap. Beloes.
16.30 bericht van Egberts uit Mape. Japs van Suai naar Beco, daar 12-10 aangekomen. Vliegtuig activiteit nabij Beco. Vrijwilligers opgave gevraagd.
Woensdag 14 oktober 1942
Kapitein Tompson en 12 man en radio en 2 radiotelegrafisten en 6 man gedetacheerd HQ.
Donderdag 15 oktober 1942
van Haren bericht alles rustig omgeving Raimean, bevolking weer terug. Nog geen bericht van patrouille Beco.
Vrijdag 16 oktober 1942
200 Japs in Maobisse [Maubisse]. Aankomst party Atsabe. Patrouille Bessems. Luitenant Horstink bericht: Japs in Bobonaro. Mape-Hatolia¬Atsabe opgebeld door Japs of daar Hollanders of Australiërs Luitenant de Winter naar HQ.
Zaterdag 17 oktober 1942
Vliegtuig activiteit boven Lias, wordt gevecht gemeld belo. Ovg. The terug met barang.
Zondag 18 oktober 1942
……………
Maandag 19 oktober 1942
Bericht uit Mape: Japs uit Bobonaro.
18/10 in Mape hij Moeskeit vertrokken. Luitenant Horstink driesprong Ainaro-Mape-Beco: heeft contact gehad met Japanners.
Dinsdag 20 oktober 1942
Order en brief van Viqueque: Luitenant Zijlstra meldt succes, 24 doden, verschillende gewond.
Bouman en Schram terug uit Viqueque met restant barang Fatacuac.
Woensdag 21 oktober 1942
Japs omgeving N. Builia patrouilles Maubisse vallei.
Donderdag 22 oktober 1942
Bericht ontvangen Kapitein de Jong: 22/10 richting Betano.
Vrijdag 23 oktober 1942
………
Zaterdag 24 oktober 1942
Sergeant BESSEMS en patrouille richting ATSABE voor uitbetaling vrouwen (19 x f 102.)
De patrouille op de weg van CASSA richting AINARO wordt teruggeroepen daar Japs niet meer in AINARO zijn. Volgens enkele berichten zijn de Japs niet in AINARO geweest, volgens andere Australische berichten wel. Bericht van Commanding Officer Platoon C om radio terug te sturen daar zijn hoofdtoestel defect is. Australiërs marcheren met toestel 19.00 af richting AINARO.
Zondag 25 oktober 1942.
Hoewel door ons HQ tweemaal gerapporteerd is dat BOBONARO door de Japs is bezet met opgave van aantal etc. komt thans een bericht van Force HQ met de vraag of BOBONARO bezet is en vraagt om opgave doelen. Overigens geen bijzonderheden.
Maandag 26 oktober 1942
11.15 terugkeer radiotoestel van Commander Officer Platoon C. Bericht van HORSTINK: Japs uit BOBONARO vertrokken richting ATSABE. Telegram dat Commander Officer 4nd. Ind. Coy. + Cap. Tompson van 28/29 een bezoek zullen brengen aan Dutch HQ. Willen tevens verkennen richting BOBONARO om een goede observatiepost te vinden op die plaats. Bericht naar Luitenant HORSTINK om beide Australische officieren op te wachten en hen te begeleiden met een sectie.
Dinsdag 27 oktober 1942
Ordonnans van van HAREN rapporteert geen bijzonderheden. Van Horstink geen nieuws.
9.30 Vliegtuig (Jap) over CASSA richting DILLY.
Woensdag 28 October 1942
Bevolking omstreken CASSA verspreid geruchten dat japs de bedoeling zouden hebben weer in deze richting te komen, niets wijst hier echter op tot nog toe.
18.30 Majoor WALKER en Captain TOMPSON + ordonnans HORSTINK arriveren hier.
Bericht van HORSTINK dat ongeveer nog 700 á 800 Japs in BOBONARO, 200 naar ATSABE vertrokken. De japs hebben opdracht gegeven aan de bevolking de wegen BOB-MAP en BOB-MALIANA te verbeteren, hieraan is op 26/10 begonnen. HORSTINK rapporteert dat vermoedelijk ook Jap. Consul te BOBONARO. De bevolking oost van RAIMEAN River en in gebergte Noordelijk van MAPE is nog betrouwbaar.
Berichten komen binnen van schermutselingen van Australiërs met Japs beloes in MAUBISSE Valley. Ongeveer 50 man, vermoedelijk Jap. beloes zijn daar neergelegd. Activiteit van de japs wordt gemeld Oost en West van DILLY. Reparatie van de weg DILLY-HERA door Japanners. Tot nog toe geen activiteit in Zuid richting behalve de bovengenoemde wegreparatie.
Donderdag 29 oktober 1942.
Bespreking met Majoor Walker en Captain TOMPSON omtrent samenwerking tussen 4nd Ind. Coy en Dutch Force, samenwerking is reeds thans uitstekend.
10.30 vertrek beide Australiërs richting AINARO.
12.00 terugkeer Sergeant Bessems + patrouille van ATSABE. Rapporteert dat senior LOPES + posto soldaten + beloes totaal ongeveer 500 man de strijd hebben aangebonden tegen japs beloes in de nabijheid AILAU, voorts dat vrouwen en kinderen (19 + 56) op een veilige plaats ondergebracht zijn in het gebergte Noord van ATSABE. Voedseltoestand bevredigend, gezondheidstoestand voldoende .
Vrijdag 30 oktober 1942
02.45 Bericht van HORSTINK 50 japs in MAPE aangekomen, 40 japs in richting BECO. Opdracht aan HOSTINK en van HAREN offensief op te treden tegen deze kleine groepen.
10.00 uur Onbekend vliegtuig gedurende een half uur boven AINARO.
Bericht van van HAREN: posities van hem en HORSTINK door inlanders aan Japs in BOBONARO verraden, japs schijnen de inlanders te hebben opgedragen de beide Hollandse afdelingen onschadelijk te maken. Bericht van Commander Officer PIatoon C. (AINARO): op 28/10 kwam kleine boot DILLY binnen en verliet deze plaats op dezelfde dag. Force HQ gelooft dat deze boot naar Zuidkust gaat. Japs op 30/10 05.00 uur in ATSABE aangekomen, aantal onbekend. Commander Officer Plantoon C. meldt dat de japs actie beginnen van 3 zijden, bijzonderheden niet voorhanden (bericht ontvangen 13.15 uur).
15.00 bericht van HORSTTNK dat de japs in de vroege ochtend van 30/10 van MAPE naar BOBONARO zijn vertrokken, na MAPE nogmaals grondig te hebben vernield, waterbronnen onbruikbaar gemaakt en legeringsplaatsen die er nog waren, geheel vernield. HORSTINK meldt voorts dat japs jagers heden 10.00 uur MAPE heeft gemitrailleerd [en] een lichte bom heeft afgeworpen vermoedelijk voor de inlanders bedoeld. Verschillende kampongs in de nabijheid van MAPE hebben zich bij de japs aangesloten en zijn naar BOBONARO vertrokken. Hiertoe behoord o.a. kampong B0ELOE oost van RAIMAN RIVER. Japs in BOBONARO gaan door met propaganda maken: gratis scholen voor de bevolking werden geopend en kains worden verkocht tegen een lage prijs.
Zaterdag 31 oktober 1942
Bericht naar L.C.A. dat geen radio beschikbaar is, dus oproepen blijft zonder succes. Geen nieuws over verdere Japanse bewegingen. Een boot in de haven van DILLY werd zonder succes gebombardeerd, vermoedelijk zelfde boot genoemd in 30/10. Geen vliegtuigactiviteit. Geen verdere bijzonderheden.
Zondag 1 November 1942
Heden 2 runners naar Force HQ. Geen bijzonderheden van de sectiën.
Maandag 2 november 1942
Vijandelijk vliegtuig over CASSA 07.00 uur.
Wederom 2 runners naar Force HQ thans met antwoord op gisteren avond ingekomen berichten. Sergeant majoor instructeur van HAREN in het Hoofdkwartier, meldt bij zijn secties alles rustig. Bevolking in de omstreken SUMALAIN nog steeds goed gezind, vraagt meermalen hulp tegen vijandige beloes uit LOLLOTOI streek. Overigens geen bijzonderheden.
Dinsdag 3 november 1942.
7.00 Japans vliegtuig laag over CASSA richting Zuidoost – Noordwest.
Sergeant majoor instructeur v. HAREN weder terug naar SUMALAIN.
16.30 transport vertrokken richting BETANO. Overigens geen bijzonderheden.
Woensdag 4 november 1942
Verhoogde vliegtuigactiviteit der Japanners. Om 10.23 een vliegtuig laag over BECO en mitrailleerde HATA HUDO.
Hedenochtend bezoek Chefe de Posto HATA HUDO die wederom naar zijn post schijnt te zijn teruggekeerd. Vele fantastische verhalen worden door hem verteld waarvan hier niets bekend is. Zo zou MANATUTU-CRIBAS (zuid MANATUTU) -BAUCAU-OSSU-VIQUEQUE bezet zijn door Japanners. Dit zou gebeurd zijn vanuit DILLY met 26 trucks. Alle Portugezen uit NOVA SOIBADA zijn naar BARRIQUE vertrokken.
16.00 Ordonnans richting HATA HUDO met bericht voor Chefe de Posto.
16.30 Kap. de JONG + 8 paarden richting BETANO.
Donderdag 5 november 1942
6.00 uur terugkeer ordonnans HATA HUDO met 2 Australiërs. Geruchten in HATA HUDO gaan dat 150 japs + inlanders uit AINARO zijn vertrokken richting HATA HUDO en dat een andere groep van MAUBISSE te SAME is aangekomen. Deze geruchten verspreidt door Chefe de Posto HATA HUDO die bericht had ontvangen van een “betrouwbare” radja d.m.v. 2 Portugezen. Het gehele bericht klinkt zeer onwaarschijnlijk niettemin wordt gevraagd aan de Commander Officer Plantoon C. om bijzonderheden. Bericht van deze dat geen Japanse bewegingen van MAUBISSE naar SAME en geen japs in AINARO. Geen japs tevens in ATSABE.
7.15 uur 6 vermoedelijke HUDSON vliegtuigen waargenomen gaande richting BOBONARO, een ogenblik later ontploffingen gehoord.
Ordonnansen van Luitenant Horstink en van Haren. Horstink meldt dat bombardement van 2 november op BOBONARO huis Administrateur [en] een kazerne heeft vernield. Japanse propaganda zegt slechts 1 japanner gedood, echter vele inlanders.
Chefe de Posto die bij bericht van 4 november verzocht werd om via BETANO te komen, wil dit niet doen, durft blijkbaar niet wanneer Chefe de Posto’s AINARO-SAME ook niet van de partij zijn. Een bericht van Force HQ over deze kwestie.
Vrijdag 6 november 1942
10.00 Sergeant de Ruijter en 2 man behorende tot de sectie Egberts, die in bivak was ongeveer een uur van MAPE, komen in HQ aan en rapporteren dat de sectie 5.30 hedenochtend is overvallen en omsingeld door de japs en beloes en uit elkaar geslagen. Egberts is nog onvindbaar, vele mensen zullen aangekomen zijn bij Luitenant Horstink. Bovendien rapporteert hij machinegeweervuur en mortiervuur gehoord te hebben uit de richting van van Haren bivak SUMALAIN.
Bij navraag bleek Egberts de nachtwacht om 5.00 te hebben ingetrokken en geen verdere maatregelen genomen te hebben zijn bivak overdag te bewaken. Bij het beschieten van het bivak is een paniek ontstaan en is alles uit elkaar geslagen. Bovendien heeft Egberts, tegen de opdracht in van het Hoofdkwartier, hetzelfde bivak betrokken als de sectie die zij afgelost hebben. De Ruijter bracht het navolgende bericht van Luitenant Horstink: “Japs overvielen 5.30 sectie Egberts, sectie uit elkaar geslagen, mortier en machinegeweervuur gehoord uit de richting van het bivak van Haren.”
Verschillende mensen van van Haren komen binnen, rapporteren dat bivak overvallen was door Japs, echter niet verrast.
Sectiën zullen terugtrekken op CASSA. Bericht van Luitenant Horstink dat Japs om 9.45 in het bivak aan de MOLA RIVER zijn aangekomen en dit in brand hebben gestoken. De sectiën Horstink nemen stelling aan de O-zijde der MOLA RIVER aan de weg naar CASSA, bewaakt tevens de weg naar ARCOS. Sterkte Japs 200 man + beloes komende van verschillende richtingen. 10 man van Egberts en 2 man van van Haren meldden zich bij Horstink. Dit bericht was van 11.30. 13.00 van Haren komt met het restant van zijn mensen in het Hoofdkwartier aan. Veel bijzonders schijnt er niet gebeurd te zijn, na de beschieting van zijn bivak is hij teruggetrokken zonder meer op CASSA. Hij liet hiermede vrij de weg van BECO-HATA HUDO en de wegen naar CASSA.
Bericht werd gestuurd naar Kapitein de Jong die zich nabij BETANO bevindt. Hij wordt ingelicht over de toestand en wordt opgedragen een patrouille te zenden langs weg HATA HUDO-BECO, berichten te sturen naar CASSA. Tevens opdracht om met ontvangen goederen te wachten tot nader bericht. Fourier Dieters wordt met vivres en enkele zieken achteruit gestuurd richting HATAHUDO. Het plan is het hoofdkwartier voor hedennacht te verplaatsen naar een kampong richting Noord HATA HUDO. Bericht van Horstink 12.45 uur: colonne wordt waargenomen die zich langs de MOLA RIVER in zuidelijke richting begeeft, één colonne naar van Haren ’s bivak en één beweegt zich langs de kali van Noordelijke richting. Egberts nog onvindbaar.
Wegens het banjeren der rivier kan het hoofdkwartier zich niet verplaatsen en wordt besloten te CASSA te blijven, sterke wachten worden uitgezet.
17.30 aankomst Commanding Officer P.C. 4nd. Ind. Coy met 5 man. Oorspronkelijk uitgegaan om observatieposten uit te zoeken en te stationeren voor het observeren van BOBONARO, is deze groep gestoten op gewapende inlanders en werd gedwongen tot teruggaan.
Ontbreken thans nog 10 man, nl. 3 van sectie EGBERTS inclusief hijzelf en 7 van sectiën van HAREN.
Zaterdag 7 November 1942
5.30 terugkeer ordonnans naar Kapitein de JONG, meldt dat de patrouille BESSEMS + zes man is uitgestuurd ter bewaking weg HATAHUDO-BECO. Bericht van HORSTINK 6.00 geen bijzonderheden hedennacht, heb stelling genomen op heuvelrug te westen van CASSA. Keer na ontbijt terug naar MOLA RIVER en zoek legering aan oostelijke oever. Voedsel-moeilijkheden zijn ontstaan daar de bevolking is verdwenen.
7.00 vertrek sectie van HAREN + 16 man richting SUMALAIN om zo mogelijk de oude positie weer in te nemen.
7.30 HORSTINK in het hoofdkwartier n.z.m. japs weder terug. Heeft hedenochtend het bivak van van HAREN zien branden, heeft verder geen nieuws.
Geen berichten komen verder binnen en de toestand schijnt weder rustig. Alle vermisten komen in de loop van de dag binnen, de laatste is Sergeant EGBERTS, die vermoedt dat japs thans nog in BECO zijn.
Zondag 8 November 1942
Bericht naar van HAREN met bevel patrouille uit te sturen richting BECO (6.50). Bericht naar BESSEMS om zich te verplaatsen richting BECO 3 uur afstand van huidige plaats. Bericht naar Kapitein de JONG om de trein hier naar toe te brengen, voor zover bekend alles veilig. BECO berichten zeggen dat japs in RAIMEAN zijn geweest om zout te halen en thans weder teruggekeerd zijn, echter zouden de japs het plan hebben om over twee dagen terug te komen en dan langs CASSA terug te keren.
Deze berichten waren dermate betrouwbaar dat besloten werd CASSA te verlaten en naar een kampong te gaan + ongeveer 2 uur van CASSA richting HATA HUDO. Luitenant HORSTINK en Sergeant majoor instructeur van HAREN berichten gestuurd, aan de eerste om terug te trekken op CASSA, aan de tweede ter waarschuwing en opdracht zich te verplaatsen naar weg BECO-HATA HUDO om deze te bewaken. Bericht werd gestuurd naar Kapitein de JONG om met de trein tot nader order te wachten. Overigens heden geen berichten ontvangen.
Maandag 9 november 1942
4.45 ordonnans naar Luitenant HORSTINK met verzoek inlichtingen te geven. Ongeveer 10.00 wordt uit de richting CASSA mitrailleurvuur gehoord, ordonnansen en inlanders komen binnen en berichten dat CASSA is overvallen door japs en beloes, ongeveer 300 Japanners. Personeel behorende tot de sectiës van HAREN komen binnen en berichten beschoten te zijn door japs mitrailleur vuur. Sergeant KAMBEY zwaar gewond, komt binnen. Onderzocht door Dr. THE, geconstateerd buikschot, weinig hoop. Enige redding vervoer met vliegtuig naar DARWIN, onmiddellijke operatie. 12.15 wordt in verband met de binnengekomen berichten en het gevaar dat japs zouden doorstoten naar HATA HUDO besloten het HQ te verplaatsen aan de andere zijde HATA HUDO richting BETANO, afstand half uur van HATA HUDO. Dr. THE + gewonde + dekking naar BETANO. 14.30 aankomst nieuwe plaats waar Kapitein de JONG + personeel + trein. Patrouilles uitgezonden naar HATA HUDO om wegen te observeren CASSA-HATA HUDO en BECO-HATA HUDU. Smi. van HAREN meldt zich met het personeel van zijn sectiën, nog vermist 6 man. De nacht gaat rustig in. Telegrammen ontvangen van Force H.Q.: komst vliegtuig onwaarschijnlijk.
Dinsdag 10 november 1942
Gedurende de nacht geen nadere berichten.
7.00 vliegtuig gehoord richting kust. Patrouilles uitgestuurd:
a. 18 man richting CASSA om te onderzoeken wat is gebeurd;
b. 18 man richting BECO verkenning weg HATAHUDO-BECO en 5 man uit om observatiepost in te nemen op weg.
Patrouille BESSEMS wordt teruggeroepen, ordonnansen richting BETANO om Dr. THE te waarschuwen omtrent vliegtuig en inlichtingen te vragen aan Captain BALDWIN omtrent plaats hospitaal AILALEC.
8.10 uur Luitenant H0RSTINK meldt zich op het HQ en rapporteert het navolgende over het gebeurde nabij CASSA. Op 9 November werden de sectiën HORSTINK, n.a.v. opdracht HQ, teruggetrokken richting CASSA. 17.30 uur aankomst in de nabijheid en stelling genomen op heuvel west van CASSA. Smi. van HAREN komt daar eveneens aan en betrekt eveneens stelling op die heuvel, zal zich op 10/11 naar driesprong CASSA-HATA HUDO-BECO begeven. De nacht 9/l0 verloopt rustig. 10/11 8.00 uur afmars smi. van HAREN richting driesprong voornoemd en sergeant v.d. KROGT naar Oostzijde rivier achter CASSA (BELOELIC RIVIER) om eten voor te bereiden voor sectiën HORSTINK. Tijdens de overgang over de BELOELIC RIVIER ontvingen de sectiën van Haren vuur vanaf de kampongs boven CASSA. Tijdens het opgaan van de heuvels ontvangen deze sectiën voortdurend vuur, hierbij wordt sergeant KAMBEY zwaar gewond. Lt. HORSTINK bevond zich op dat moment nog nabij CASSA en kon zich terugtrekken over de kali in de heuvels Oost CASSA waar uitzicht was op CASSA. Japs trokken CASSA binnen ongeveer 11.30 uur, zetten de posten uit op weg CASSA-ARCOS en om het bivak. Ongeveer 14.00 uur nam Lt. HORSTINK waar dat de kampong bevolking langs de weg CASSA-AINARO vluchtte en vernam van deze bevolking dat japs in richting AINARO zouden gaan. De sectiën trokken zich verder terug in de heuvels: het terrein onvoldoende geschikt om stand te houden. Van de zijde Lt. HORSTINK is i.v.m. te grote afstand tot japs niet gevuurd kunnen worden.
Lt. HORSTINK trekt uit het voorafgaande de conclusie dat de japs vertrokken zijn richting AINARO, hetgeen onmiddellijk doorgegeven werd aan het C Platoon dat zich in de buurt van AINARO bevindt. Bericht van inlanders in de nabijheid van huidige plaats HQ dat Japs alle huizen in CASSA hebben verbrand, behalve de inlandse dorpen in de nabijheid. Blijkbaar uit politieke overwegingen gespaard. Bericht van C. Platoon dat volgens Chef SUCRAI japs terug naar MAPE en inlanders van AINARO + Portugees op weg naar CASSA om af te rekenen met inlanders die de japs goed gezind zijn. Op 9/11 werd bericht ontvangen van Force HQ met goede raadgevingen, die een zeer slechte indruk maken. Het samenwerken met Lt. Col. SPENCE, die de Dutch Force wel zeer laag aanslaat, wordt voortdurend moeilijker. Het HQ is wederom verplaatst en waar Lt. Col. SPENCE zijn hoofdkwartier telkens verplaatst, afgaande op het minste gerucht van beweging der japs, is het op zijn minst genomen eigenaardig een dergelijk telegram te ontvangen.
17.00 u. Alarm in het bivak, 4 schoten gehoord, uit het verloop blijkt duidelijk dat het moreel der troep op geen hoog peil staat. Alles liep dooreen, een patrouille was moeilijk bij elkaar te krijgen. Het bleek dat dit alarm was veroorzaakt door 2 soldaten komende van ZIJLSTRA. Wederom melden zich 2 vermisten zodat thans nog wordt vermist DACHLAN van de sectie van HAREN.
Woensdag 11 November 1942
7.30 u. vertrek Lt. HORSTINK met 2 sectiën richting MOLA RIVIER. Een sectie bestemd voor bewaking driesprong AINARO-MAPE-BECO en bewaking weg MAPE-BECO. De positie van de Nederlandse troepen op 12 nov. zal als volgt zijn:
H.Q. + 1 sectie bij HATAHUDO,
1 sectie op driesprong MAPE-AINARO, MAPE-BECO,
2 sectiën aan MOLA RIVIER op weg MAPE-CASSA,
1 sectie weg SUMULAIN-CASSA,
1 sectie weg BECO-HATAHUDO.
Patrouilles worden uitgezonden naar MAPE en BECO, 13.00 uur sergeant SCHREURS meldt zich met zijn patrouille terug, geen bijzonderheden. Terugkeer NUIZENBERG [Nuissenburg] patrouille uit richting VIQUESQUE, rapporteert ontmoeting Dr. THE nabij FATUCUAC op weg naar AILALEC hospitaal Australiërs. Overigens heden geen bijzonderheden te melden.
Donderdag 12 November 1942
07.30 uur vertrek van smi. van HAREN + 10 man richting LIAS (CASSA). Opdracht bewaken weg SUMALAIN-CASSA en contact opnemen met Lt . HORSTINK en sergeant DE BREE. Zover mogelijk voorzien in eigen voeding via Radja CASSA die volgens berichten van Lt. HORSTINK nog steeds ter plaatse is. Sergeant DE BREE meldt dat de voedseltoestand in zijn gebied slecht is. Alleen wat djagoeng te krijgen. Hierover telegram naar Force H.Q.
15.00 uur DACHLAN meldt zich wederom terug zodat thans niemand meer vermist.
Daar alhier niets bekend omtrent bewegingen japs en er in een verhoogde vliegtuigactiviteit is, wordt aan C. Platoon om berichten verzocht. Commander Officer Platoon C meldt dat ATSABE door japs en inlanders is bezet, huizen in de omstreken worden afgebrand, AINARO all clear en waarnemingsposten nabij MAUBISSE en MIWDEGO zijn door de japs en inlanders opgeruimd. Overigens geen bewegingen der japs te melden.
Vrijdag 13 November 1942
De voedselsituatie, die zich zowel voor het personeel hoofdkwartier als voor de sectiën in de aanvang zeer ernstig liet aanzien, werd gedeeltelijk opgelost door de aanvoer van goede hoeveelheden rijst van de SUE RIVER en CASSA.
De radja van CASSA heden hier. Ontving beloning wegens het waarschuwen komst japs, zijn rijstvoorraad intact gebleven. Ordonnans van smi. van HAREN brengen bericht dat het volgens van HAREN niet uitgesloten is dat de japs nog heden (13/11) van RAIMEAN gaan, het e.e.a. volgens inlichtingen beloes CASSA. Bericht van SAME dat 5 Hollandse soldaten heden van SAME naar HATA HUDO vertrekken, deze komen 17.30 uur aan in het hoofdkwartier.
Overigens heden geen bijzonderheden. • •
Zaterdag 14 November 1942.
Zijn heden gestraft door J. BREEMOUER, Kap. Inf. Commandant Nederlands Indische Troepen op Timor:
– Europees fuselier MEERMAN v.d. HORST nr. 92617
– Militie soldaat LANGEVELD F.P. nr. 66713
– Militie soldaat SCHUURMANS, E nr. 134620
– Menadonees fuselier DENGAN nr. 27048
– Menadonees fuselier PATEH, A nr. 27657
allen met 14 (veertien) dagen streng arrest. Om reden zich bij de guerrilla actie op Timor tegen de Japanners zeer lafhartig gedragen door op het horen van enige schoten, op enige afstand van het bivak gelost, de vlucht te nemen en hun commandant, die op verkenning ging, in den steek te laten en zich eerst enige dagen daarna in het Hollandsche hoofdkwartier te melden.
6.00 u. Japans vliegtuig gehoord in Zuidelijke richting. •
12.30 u. komst ordonnans van de BREE met bericht van v. HAREN: meldde zwaar mitrailleurvuur gehoord op CASSA om 5.15 uur. 6.30 uur 160 japs en beloes trokken door CASSA richting RAIMEAN. Geen contact met Luitenant HORSTINK, vernomen van beloes deze in richting MAPE vertrokken.
Japs niet over ARCOS in richting SUMULAIN, doch over weg waar bivak Luitenant HORSTINK is. Het is niet duidelijk welk pad de Japs hebben genomen, vermoedelijk in het terrein achtergebleven colonne. Nadere berichten van HORSTINK worden afgewacht.
Sectie van HAREN versterkt met 6 man. De 5 uit SAME aangekomenen door naar Lt. HORSTINK. 13.00 uur sergeant BESSEMS met 14 man richting BECO voor aflossing sectie de BREE. 16.00 uur ordonnans van sergeant BESSEMS met het bericht dat 2 schepen werden waargenomen zuid SUAD stomende richting KOEPANG. Nationaliteit onbekend. Dit bericht wordt direct doorgegeven aan Force H.Q. Overigens heden geen bijzonderheden.
Zondag l5 November 1942
In de vroegen ochtend vliegtuigactiviteit, echter niets waar te nemen.
11.00 uur sergeant de BREE terug. 12.30 uur ordonnans van Lt. HORSTINK komen rapporteren dat zij gisteren 14/11 om 12.00 u. bij CASSA aangevallen zijn door een bende gewapende inlanders en hebben moeten uitwijken richting AINARO. Blijkbaar hebben deze mensen nogmaals CASSA bezocht. Het huis van de radja is in de vroege ochtend van 14/11 gemitrailleerd door de Japanners. Lt. H0RSTINK rapporteert over het propaganda voeren der Japs in BOBONARO.
Overigens heden geen bijzonderheden.
Maandag 16 november 1942
Luchtactiviteit van geallieerde zijde, tweemaal 3 vliegtuigen waargenomen. Ordonnansen van smi. van HAREN en sergeant BESSEMS komen binnen, rapporteren geen bijzonderheden. van HAREN bevindt zich Oost van CASSA met uitzicht op de weg RAIMEAN-CASSA en op CASSA zelf. Voedseltoestand bevredigend, evenzo bij BESSEMS.
16.00 u. radiobericht dat geweerschoten zijn gehoord uit richting CASSA, dit bericht afkomstig van observatiepost C. Platoon. 17.00 uur terugkomst Dr. + 6 man van transport KAMBEY. Toestand KAMBEY bevredigend geacht.
Dinsdag 17 november 1942
7.00 u. vliegtuigactiviteit van geallieerde vliegtuigen.
Heden bericht van Force H.Q.: verwacht bombardementen van BAUCAU-BOBONARO-MAUBISSE en van de weg Oost van HERA. Overigens heden geen bijzonderheden.
Afgesloten, Hoofdkwartier. 18 november 1942 (w.g.) de WINTER Luitenant adjudant
Gezien Commandant Nederlands Indische Troepen op Timor,
(w.g.) J. BREEMOUER.
Dinsdag 17 november 1942
Bacau-Bobonaro en Maobisse heden gebombardeerd, geen Japs bewegingen geconstateerd. Gemeld wordt Japs nog steeds in en nabij Raimean.
Overigens geen bijzonderheden.
Woensdag 18 november 1942
17.30 bericht van Sergeant Bessems (patrouille Raimean): Beloes rapporteerden dat Japs hedenavond van Raimean naar Hata Hudo zullen vertrekken, vervolgens door naar Betano.
Donderdag 19 november 1942
Australische doorkomende transporten rapporteren Japs 5 km. van Hato Hudo. Na onderzoek door patrouille bleek dit onwaar te wezen. Patrouille Bessems afgelost door patrouille de Bree. Overigens geen bijzonderheden.
Vrijdag 20 november 1942
Patrouille Bessems rapporteert vermoedelijk geen Japs meer in Raimean, dit bericht wordt onwaarschijnlijk geacht.
9.00 2 ontploffingen gehoord uit richting Same. Bericht naar Force H.Q., hier alles rustig. Aankomst Lt. Snell in H.Q. Ainero Kili.
Smi van Haren rapporteert verhoogde activiteit van vijandige beloes nabij Lias, verdachte beloes aangehouden en naar radja gestuurd voor ondervraging.
Bericht van H.Q.: Japs in zadel tussen Maobisse en Same. Opdracht om wanneer Dutch Force wordt gedwongen terug te trekken, te gaan in richting Hato Hudo.
Zaterdag 21 november 1942
8.30 Kap. Breemouer en Lt. Snell verkenning richting de Bree. 11.00 machinegeweervuur en geweervuur gehoord uit richting Horstink.
14.00 terugkeer Kap. Breemouer en Lt.Snell. Van Haren rapporteert 14.05 geweer- en machine geweervuur gehoord uit richting Horstink. Grote branden richting Cassa, bevolking Lias vlucht richting patrouille van Haren, overkant Hali. O.P. Sucrai (Australische C. Platoon) meldt vuren gehoord te hebben, branden waargenomen richting Raimean.
18.00 rapport van Horstink ontvangen: Japs patrouille trachten zijn stelling te omsingelen. 8.45 – 9.00 Japs patrouille van richting Cassa naar bivak Horstink. Om omsingeling te voorkomen afdeling Lt. Horstink terug naar Oostzijde Kai Lias, van Lias terug richting Hato Hudo. Bij Lias aangekomen brenngunvuur uit richting oude bivak en branden waargenomen (11.00) 2 man vermist. Afdeling Lt. Horstink neemt thans stelling op weg Lias – Hato Hudo.
Zondag 22 november 1942
De Bree rapporteert Rai, Beco en Bobonaro gebombardeerd door RAAF.
Van Haren rapporteert: om Lias heen alles rustig. Bericht van OC Platoon: Beloe berichten ontvangen, 400 japs en inlanders in Cassa. Same zadel thans alles rustig.
Bericht van OC Platoon C: 1000 japs en inlanders heden 9.00 uit Atsabe te Ainaro aangekomen.
Bericht van OC Platoon C: 2 vermisten van sectie Horstink in op Sucrai aangekomen. Rapport van choffie [chefe de Posto] Sucrai: Japs terug naar Mape en Raimean.
Maandag 23 november 194
Aankomst goederen van Betano. Rapport van van Haren: beloes rapporteerden Japs morgen 24/11 van Raimean naar Hato Hudo, rapport van beloes Raimean,
Blijkbaar bivak van Haren heden terug, geen berichten meer ontvangen. Lt. Horstink in richting Lias.
Dinsdag 24 november 1942
Japs branden volgens bericht C. Platoon Ainaro af en huizen langs weg Mape-Ainaro.
11.00 bericht dat Japs de Beloelis weer zijn overgestoken richting Hato Hudo, aantal ± 300 en paarden (8.15).
N. Builico door Japs aangevallen, 4 Australiërs gewond, Japs uit Ainaro terug.
Horstink heeft blijkbaar contact met Japs, vuren gehoord uit richting Hato Hudo, branden waar genomen uit richting Hato Hudo.
HQ verplaatst H.O. Hato Hudo richting kampong Boa, alwaar Kap. de Jong met rest paktrein.
Patrouille Snell in richting Hato Hudo, bewaakt driesprong Hato Hudo-Same-Betano.
Kap. Breemouer op verkenning richting afdeling Snell, keert terug na ontvangen vuur. Berichten wijzen uit Japs zeer dicht H.Q. genaderd
H.Q. verplaatst oostwaarts richting Betano. Gekampeerd in bos, patrouille uitgezet. Volgens latere Belo berichten kampong Boa bezet door Japs, blijkt niet waar te wezen. Geen berichten van patrouille van Haren en de Bree.
Woensdag 25 november 1942
Volgens belo berichten japs nog steeds in Hato Hudo, voorts alle goederen en vee. Bericht naar Force HQ, dat alle observatieposten nabij H. Hudo teruggedrongen door Japs, geen contact met voorwaartse section, geen rapport van Horstink. Bericht van beloos Hato Hudo tot de grond toe afgebrand.
Donderdag 26 november 1942
Bericht van Snell patrouille: vele Japs en inlanders uit Budo vertrokken richting Same. Same ingelicht per ordonnans. Vermoedelijk ook Jap. bewegingen richting Betano.
7.30 9 bommenwerpers Australisch boven Hato Hudo, gebombardeerd en gemitrailleerd. Bericht van C. Platoon: 1000 Japs en inlanders uit Ainaro vertrokken richting Atsabe. Ainaro volkomen afgebrand evenzo Cassa en omliggende kampongs. Contact met Horstink: bevindt zich op weg Hato Hudo-Same, kampong Sumulo, bewaakt deze weg. Snell meldt zich terug: uitgezonden patrouille richting Hato Hudo meldt 12.00: Hato Hudo nog steeds door Japs bezet.
H.Q. verplaatst zich + 2 km, noordwaarts. 16.15 Inlanders rapporteren Hato Hudo verlaten door Japs, richting onbekend. Patrouille uitgezonden ter onderzoek en voor nagaan resultaten bombardement.
18.00 uur terugkeer bovengenoemde patrouille, rapporteert Hato Hudo onbezet, resultaten bombardement goed. Vele lijken van inlanders gevonden – geen Japanners. Inlanders rapporteren Japanse colonne vertrokken richting Lias, met vele draagbaren. Opdracht Horstink patrouille uit te zenden ter bewaking weg Hato Hudo-Lias. Nog steeds geen verbinding met sectie van Haren en de Bree.
Vrijdag 27 november 1942
7.30 uur bommenwerpers boven Hato Hudo-Raimean-Beco. HQ weer naar oude plaats vertrokken (kampong Boa) Op vraag Force HQ, antwoord vermoedelijk te vertrouwen radja Hollandse gebied radja Lahmaras (Beoekon) en Noealain (Datoe Maoek). Resultaten bombardement Hato Hudo gemeld door Force HQ. Nog geen verbinding met van Haren en de Bree.
Zaterdag 28 november 1942
Order evacuatie ontvangen: moeten 30 november te Fatacuac zijn, geen dagmarsen. Alle groepen verzameld te kampong Boa. 17.00 uur vertrek uit kampong Boa richting Same.
Zondag 29 november 1942
Gebivakkeerd kampong Samerlow. 17.00 vertrokken richting Fatacuac.
Maandag 30 november 1942
7.00 aankomst te Fatacuac. Hier aanwezig sectie van Haren en de Bree, waren teruggetrokken via Betano, in Fatacuac gearriveerd 29/11. Contact met Japs gehad, door overmacht gedwongen terug te gaan. 12.00 richting Betano in groepen. Zijlstra en groep hier aanwezig ongeveer 15.00 te Betano.
Verwacht Kuru en 2 korvetten. Kuru aangekomen 21.00 uur. Portugese vrouwen en kinderen geëvacueerd – geen korvetten, 1.00 terug richting Fatacuac gebivakkeerd langs de weg, voedselvraagstuk groot.
Dinsdag 1 december 1942
6.00 richting Betano. Verwacht Kuru en 1 korvet. Blijkbaar postos op 2e korvet overgeladen. Gewacht tot 3.00 (2/12): geen schepen, terug richting Fatacuac.
Woensdag 3 t/m maandag 8 december 1942
Geen bijzonderheden.
Dinsdag 9 december 1942
Evacuatie verwacht 10/12. Ook voor vrijwilligers die reeds weder op patrouille waren gezonden richting Moabisse.
Woensdag 10 december 1942
Evacuatie heden om 00.45 uit Betano voor allen, ook vrijwilligers. 00.00 aankomst H.M. Tjerk Hiddes. 4.45 Australische tijd vertrek van Betano.
Donderdag 11 december 1942
18.00 aankomst te Darwin, uitstekende ontvangst
10.00 richting Larrimah vertrokken.
Eur. brigadier Beeren in hospitaal Darwin opgenomen.
Afkortingen
In het dagboek staan/stonden veel afkortingen. In onderstaande tabel staan de afkortingen en wie of wat mogelijk wordt bedoeld. Eindigt een afkorting met een n dan werd vaak het meervoud bedoeld.
| afkorting | Bedoeld wordt |
| AB | |
| Adm | Administrateur |
| Ack | |
| afd | afdeling |
| Amb | Ambonese |
| Am | Amerikaans |
| Atb | Atamboea |
| Austr | Australische |
| av | aanval |
| B | Kapitein Breemouer |
| barang | goederen |
| brig | brigadier KNIL |
| Brig | Australische Brigadier (Brigade generaal) Veale |
| bomb | bombardement |
| cdt | commandant |
| cdtn | commandanten |
| C. de P. | Chefe de Posto |
| chin | Chinees |
| Ch. | Major Chisholm |
| C.O. | Commanding Officer |
| co | commando |
| col | Colonel |
| contr | Controleur |
| coy | company |
| dag | dagelijkse |
| det | detachement |
| detn | detachementen |
| Doto | van Straten |
| d.t.k. | |
| drs | driesprong |
| Eur | Europees |
| Eur fus | Europees Fuselier |
| Fat | Fatululi |
| FMK | Fatumalaka |
| Forèn | Foho Rèn |
| FTM | |
| G | Captain Arnold staf Australische H.Q. |
| geall | geallieerde |
| gepens | gepensioneerde |
| Hal | Haliloelik |
| Holl | Hollandse / KNIL |
| H.Q | Head Quarters |
| ind | independent |
| inl | inlanders |
| Int. | intern |
| Int rpt | Intelligence rapport |
| J. | Kapitein de Jong |
| J.M. JM | Luitenant Meis |
| Jap | Japanse |
| Jav | Javaans |
| Korpl | korporaal |
| kpgn | kampongs |
| kpg | kampong |
| k.m. | kilometer |
| L.C.A. | |
| Lt. adj. | Luitenant Adjudant de Winter |
| Lt. Art. | Luitenant artillerie |
| Man fus | Menadonees fuselier |
| Men | Medanese |
| miln | militairen |
| mitr | mitrailleur |
| mitrn | mitrailleurs |
| Mlt sld | Militie soldaat |
| mort. | Mortier(vuur) |
| mun | munitie |
| N. | noorden |
| Ned.Ind.Tpn | Nederlands Indische troepen (KNIL) |
| n.z.m. | Naar zijn mening |
| offn | officieren |
| ongewap | ongewapenden |
| OvG | Officier van Gezondheid, legerarts |
| ord. | ordonnans |
| Overste | Luit. Kol. van Straten |
| pl | platoon |
| plm | plus/minus |
| p. mitr. | pistoolmitrailleur |
| patn | patrouilles |
| Port. | Portugees |
| Q | Spence |
| RAAF | Royal Australian Airforce |
| re | |
| repl | reply |
| ri | richting |
| rtn | radio telegrafisten |
| rpt | rapport |
| Sara | |
| Sergt | Sergeant |
| sgtn | sergeanten |
| sie | sectie |
| sien | sectiën |
| S. | Kapitein van Swieten |
| S.M. SM | Luitenant Michelhoff |
| S.S. SS | Luitenant Schreuder |
| Smi | Sergeant-majoor instructeur |
| S.M.M.A. | Sergeant-majoor administratie |
| stl | stelling |
| t.b. | Ten behoeve |
| Tel | Telefonisch bericht (liep meestal via de chefe de posto) |
| TIL. | Tilomar |
| temoeggoeng | regent |
| TSMG | Middelzware mitrailleur (machinegun) |
| vk | |
| v.z.v | voor zover |
| vlgt | vliegtuig |
| vij | vijandelijk |
| Volo | Veale |
| w.g. | was getekend |
| w.o | waar onder |
| wgn | waargenomen |
| z.v.m | zo veel als mogelijk |
| Z | Zijlstra |
A27 H.Q Sparrow Force
Portuguese Timor
12 sept. 42
H.Q.
N.E.I. Army
441 St.Kilda Road
Melbourne. Vic.
War Diary
Forwarded Herewith war diary of dutch Force in Portuguese Timor, covering period 9 Aug – 5 Sep 42.
War diary was handed in to this H.Q. by Capt Breemouer approx 6 Sep 42.
(sgd) A. Spence, (1) Lt.-Col.
Comd Sparrow Force
Koninklijk Nederlands Indisch Leger
Royal Netherlands Indies Army
949/Geh.Eig.
Een Afschrift dagboek Timor.
Een
Melbourne, 24 December 1942.
Bijgaand aangeboden een afschrift van het “Timor dagboek”, aanvangende 28 maart 1942, ten behoeve van Uw archief. Ik teeken aan, dat het dagboek niet volledig is, als gevolg van het feit, dat eenige gedeelten van het origineele door den Commandant Ned. Ind. Troepen op Timor moesten worden vernietigd, teneinde te voorkomen, dat deze in handen van den vijand vielen.
De wnd. Commandant der Ned. Ind. Leger Strijdkrachten,
w.g. N.L.W. van Straten.
Luitenant-Kolonel.
Aan
het Hoofd van den
Marine- en Leger Inlichtingsdienst
te Melbourne.