Skip to content

Richard Bartman

Bron: Nationaal Archief, Archief NEFIS en CMI. Inventarisnummer 203

Auteur en [toelichtingen]: Gerard van Haren

Familie en kennissen van Richard Bartman worden opgeroepen om aanvullende informatie en foto’s en deze door te sturen naar info@verzettimor1942.

Inleiding

Richard is geboren op 3 januari 1913 in Probolinggo op Java. Als militie [dienstplichtig] sergeant tkl (2e klasse), met Stamboeknummer 13613, werd hij op 15 december 1941 ingedeeld bij de Timor-Dilly Expeditie. Hij behoorde tot de Mitrailleurcompagnie van het 13de Bataljon Infanterie uit Malang.  Richard maakte geen onderdeel uit van de 3 mitrailleursecties die op 15 december 1941 met troepentransportvliegtuigen zijn overgebracht naar Koepang. Behoorde hij toe tot de 2 mortiersecties of als fuselier tot een tirailleursectie? Of was hij afstandsmeter of geweermaker/wapenhersteller? Meestal waren dat geen militie-militairen.

Hij heeft de volgende tekeningen met daarop, in het kort, zijn dagboek ons nagelaten. De tekeningen waren vergezeld van een brief, dd. 7 december 1942, van Reserve-Kapitein P.H. Kremers van het Netherlands Indies Government Information Service. Hieruit blijkt dat Richard niet met de Tjerk Hiddes op 10 december 1942 uit Timor is geëvacueerd, maar al eerder. Aan de hand van andere documenten hebben we een reconstructie gemaakt.

Richard’s tekeningen en dagboek van Timor

Schuingedrukt de tekst op de tekeningen

8 December 1941         Oorlogsverklaring aan Japan
12 december 1941       Mobilisatie afgekondigd. Opkomst 13e Bataljon Inf. Mitr. Afd. [Infanterie Mitrailleur Afdeling]. Direct geconsigneerd.
15 December 1941      n/m [namiddag] vertrek naar Soerabaia. Aankomst 9 uur n/m [21:00 uur]
16 december 1941       Ingescheept op de “Pijnacker Hordijk” om 8 uur v/m [voormiddag]. Vertrek om 12 uur v/m.
19 december 1941       Vroeg in de ochtend aankomst op Koepang. In de namiddag weer vertrokken.
20 december 1941       Aankomst Dilly

Timor Portugues- A Camara Municipal de Dilly

20 Februari 1942         Jap. [Japanse] actie in de nacht van 19 op 20 Febr.42 (precies om 12 uur des nachts)
20/21 februari 1942    Nacht op Aileo doorgebracht
21/22 Februari 1942   Nacht doorgebracht in Biloe-huizen voor “Leto Foho”
22 Februari 1942          In de ochtend met omtrekkende beweging het prachtig gelegen “Leto Foho” gepasseerd
22/23 Februari 1942   … in de nacht gepasseerd.
23/24 Februari 1942   Geslapen bij een Radja vóór Maliana
24 Februari 1942          Malibaka (MEMO) doorgetrokken om 12 uur v/m Portugees/Hollandse grens overgetrokken.
24/25 Februari 1942   Overnacht in het bivak op Roesan.

De bovenloop van de “Tafara-Rivier” vormt nabij Fateluli de Portugessch-Hollandse grens 19 mei 1942

25 Februari 1942          Lahoeroes gepasseerd en aangekomen in het bivak Alumea [Alumea/Aïloömea ligt enkele km ten westen van Lahoeroes]
1 Maart 1942                vertrokken uit Alumea
1/2 Maart 1942             Geslapen onder de top van de Goenoeng Lakaän (+/-1568 m)
2/3 Maart 1942           Geslapen bij Radja bij groote rivier voor Atamboea (Boé)
3 Maart 1942                Ontploffingen waargenomen op Atamboea, 3e order afgekondigd
[Volgens Van Swieten heeft hij op 2 maart 1942 vóór 6 uur de voorraad munitie en benzine aanwezig op het kampement Atamboea verbrand]
3/4Maart 1942               Geslapen in de djagoeng-goeboek vóór Maodemo
4 tot 8 Maart 1942      Verblijf in Maodemo
8 tot 20 Maart 1942    Verblijf in Diroen. Uitstapje naar Weloeli.
Maart tot
3 April 1942                  Verblijf in Noealain. Uitstapjes naar Loönoena, Fateluli, Berdao
3 tot 18 April 1942       Verblijf in Siat. Uitstapjes naar Fateluli, Forem (14 April)
18 tot 24 april 1842     Verblijf in Fateluli
24 april tot
1 mei 1942                    Verblijf in Fohorem
1 mei tot 1 juni 1942   Verblijf in Fateluli. Uitstapjes;
8 mei 1942                    Lebos
15 mei 1942                  Datomiet
20-21 Mei                     Fohorem
24 Mei 1942                 Fohorem

De Portugeesche grenspost Fateluli 18 mei 1942


Een kijkje binnen de vestingmuren van Fateluli 25 mei 1942

1 tot 9 Juni 1942          Verblijf in Fohorem
9 juni 1942                    Dacola bezocht
9/10 Juni 1942              Nacht doorgebracht in de buurt van Toebaki

Fohorem-De oude poort van de vesting “Fatoekahoe” 23 Juni 1942

10 Juni 1942                Kampong Haliwijn bezocht
10/11 Juni 1942           Nacht doorgebracht in het bivak Widaren
11 Juni 1942                Kampong Lactoetoes bezocht en de Radja van Dacola en weer terug in Fohorem

Fohorem-ons logeergebouw 23 Juni 1942

24 Juni 1942                  Van Fohorem vertrokken naar Tilomar. Ingedeeld bij de staf
[In het Dagboek Nederlandsche troepen te Timor staat vermeld: Donderdag 25 juni 1942 17.00 aankomst van de ploeg uit Foren]


Tilomar 24 juni 1942

22-23- 24 Juli 1942         Bezoek aan Loletoi [Lollotoi]

Loletoi 23 Juli 1942

Het fort Loletoi 23 Juli 1942

Reconstructie vervolg

Op 25 oktober 1942 meldt NORFORCE (waaronder Sparrow Force valt) dat sgt Barpman (sergeant Bartman) als vermist is gerapporteerd en de situatie van sgt Hiparion (sergeant Hitahiron) onbekend is. NORFORCE was verantwoordelijk voor het naar Darwin overbrengen van gewonde militairen die op Timor niet geopereerd konden worden.

Wanneer is Richard dan overgebracht naar Darwin? Want Richard’s naam staat op de LIST OF ROYAL NETHERLANDS EAST INDIES SOLDIERS ONBOARD HMAS ARMIDALE samengesteld door de HMAS Armidale Association. Dat betekent dat hij onderdeel uitmaakte van het vervangingsdetachement Stoll aan boord van de Armidale. Dit korvet is op 1 december 1942 op weg naar Timor getorpedeerd en gezonken. Een deel van de KNIL-soldaten zijn meegezonken met het schip. Een ander deel heeft nog op een zelfgebouwd vlot en een rubberen boot kunnen klimmen. Dit vlot en deze boot zijn nog een tijd voortgetrokken en daarna nog wel gezien, maar vervolgens vermist. Alleen 3 van de 63 KNIL-militairen en ongeveer de helft van de Australische bemanning op 2 andere boten hebben deze ramp overleefd en zijn naar Darwin overgebracht.

Drenkelingen Armidale Bron AWM

Richard Bartman staat als oorlogsslachtoffer geregistreerd bij de Oorlogsgravenstichting:  https://oorlogsgravenstichting.nl/personen/7002/richard-bartman

Heeft iemand nog meer informatie over Richard Bartman? Gaarne hieronder een reactie

Een reactie plaatsen

Your email address will not be published. Required fields are marked *